10 a. m.
Pakirikiri, Mei 12, 1894.Ka puare te Whare.
Tiamana.—Mehemea he motini kei nga mema me homai!
Manahi Paawai.—No. 23, motini.
Hone Heke—No. 24, Petition.
H. Heke.—E hiahia ana ahau, kia kotahi otinga o tene i Pitihana mete Pire.
Tiamana.—Kote mahi tuatahi kote pitihana nei.
H. Heke.—Ka tu ka mea: Ko tenei Pitihana hei para ite huarahi mo tenei pire tono maua, Heoi, e tino hiahia ana ahau kia hohoro te uru atu o tenei Pire kite Paremata Pakeha, ite mea kote Minita Maori anake he whakahoki [ unclear: mahinga] korero onga Pitihana. Mehemea ka oti me tino haina nga Iwi ki taua Pitihana.
H. Tomoana.—E tono ana kia korerotia mai e H. Heke te rarangi ote ture i he ai, a, i ahei ai kia pitihauatia kia marama ai.
Hone Heke.—E tika ana te tono, otira, e kore e taea e au te hoatu te tono i runga ano ite raruraru, a, tenei ake te wa e mohio ai koe. A, e tono atu ana ahau kia mahia te pitihana.
Pirimia.—E hiahia ana ahau kia panuitia tenei pitihana, ki tetahi reta A, B, C ranei.
H. P. Tunuiarangi.—E tautoko ana ahau [ unclear: ite] te Pirimia nei. Kia panuitia tenei pitihana, tae atu hoki kite pire.
H. Heke.—E tino pai ana, ahau kite reta hei parani me tenei pitihana. E tono atu ana ite kupu whakauru hou nei kia panuitia mai.
Pirimia.—E tautoko ana ahau ite menemana.
P. Taui.—E tautoke ana.
Timi Waata—Kua oti te Ripoata ate komiti whiriwhiri monga take ate Kawanatanga, mete motini No 21. Kua oti ia matau ka tukua atu nei kia koutou.
H. Ropiha.—Motini No 18.—Kua oti taku motini ia au te Whakariterite i tenei ra, ara, motini No 18 aputihaua. A e hiahia ana ahau me haere mai ki waho ata whakariterite ai i taua take.
Tiamana.—E inoi ana ahau kite mema me nuku, atu taua motini mo ate 2 p.m.
H. Ropiha.—E whakaae ana ahau me nuku taku motini.
Tiamana.—Kote tikanga o tenei mea ote aputihana, he mea hei tango inga take ate Kawanatanga mehemea e tika ana ki ta ratou titiro. Engari, e penei atu ana ahau kia koueou enga mema, he nui atu te raruraru mo taua mea mote aputihana. Heoi, kote whakaae anga mema temea e [ unclear: inoia] atu nei.
H. Mokopapaki.—E tautoko aua ahau ite motini No 18.
W. Katene.—E tautoko ana ahau. Engari ma to ratou tika kapai, kite he, ka rere ano ahau kite Kawanatanga.
Tiamana.—Nga tangata e whakaae ana kia tu a H. Ropiha mote aputihana, mo ki mai ae! ae! kua [ unclear: riro] ite ae!
H. P. Tunuiarangi, Minita,—He iti taku kupu, openei ana konga ingoa monga tangata mote aputihana, me tuhi rawa mai o ratou ingoa ka tuku mai ai kite Tiamana.
H. Tomoana.—Kote ritenga ote ture, ekore rawa e tika kia mohio te Kawanatanga kinga ingoa onga mema.
Tiamana.—E nekehia ana tenei take, heoi, kaore o totou nei tikanga kia mahi nui mo tenei take.
W. Katene.—E tono aua ahau kite kirihipi mete Ripoata, mote wheuua ote Urewera kia homai.
Tiamana.—Kua oti te Ripoata ate Makarini, kei te Kawanatanga inaianei. Engari, te kirihipi kei te takoto tonu tera.
Tiamana—Nga Ripoata ate Kawanatanga ote tau 1892, [ unclear: i] tukua mate komiti whiriwhiri e mahi ite 12 onga ra o Mei, 1893 tenoi, ka panuitia atu kite whare. A, i muri i taku panuitanga, he mea tika rawa me whai kupu nga mema motenei Ripoata. Ripoata ate komiti whiriwhiri mote motini No. 21 —anga Honore Wahine i kokirihia etc Honore Moma M. Paewai.
Motini No. 13 a. R. Wharerau, Minita.—kua [ unclear: paahi uni] ite Whare Ariki i tenei ra Mei 14, 1894 at 10 a. m.
H. Tomoana.—Enga mema honore, mehemea e hiahia ana kite Whakahe monga Ripoata nei me tu kite korero, i aua rarangi tuatahi, ko te Ripoata me korero nga mema mo tenei.
H. Tomoana,—E mea ana ahau me neke te korero monga Ripoata nei kite 7 p.m. Ki taku mohio e 4 haore maku e korero ai i tenei Ripoata.
H. Maaku.—E tautoko ana ahau ite neke.
Tiamana.—Ka tuku ite pooti mo tenei take Pooti tuatahi. Nga mema e whakaae ana me neke te korero mo nga Ripoata nei moto 7 p.m. me ki mai ae! [ unclear: ae!] nga mema e kore e pai me ki mai no! no! kua riro ite no! Pooti tuarua. E rite tonu ana nga pooti. No reira ka tukua atu te pooti tuatoru. Nga mema ite ae mote tuku mote 7 p.m. 19. Nga mema ete No. 17. Kua riro ite ae! Ka nukuhia te korero mo tenei take mote 7 p.m. [ unclear: aianei]. Kote upoko mo te kirihipi, me pehea? E mea ana te kawanatanga kia whakaaetia, Heoi, e pai ana ano me tu te [ unclear: Pirimia] tetahi ranei onga Minita ote Kawanatanga kite whakamarama.
H. Tomoana.—He Patai. E pehea ana te kirihi pi o mua, a, me pehea te upoko mete haina o aua kirihipi, me whakakore, a, me haina tuarua inaianei?
H. P. Tunuiarangi, ( Minita).—Ka whakamarama ahau ite kirihipi. Kote ritenga tuturu onga kirihipi nei, e mau tonu ana e kore e rereke, heoi ite patai ate Honore Mema nei, e ahua pouri ana ahau, e [ unclear: moa] ana ahau, e ahua taiepa ana ki waho, Otira e mea ana au kia ata hanga nga kupu o waho, no reira ko enei kupu katoa, kahore i tuhihuhia.
R. Wharerau, ( Minita).—Ko tenei kirihipi me ona korero katoa, kua paahitia e enei whare e rua, a, kote hokinga mai tenei kia tino marama, hei rera whakaaetia ai, me ona korero ketoa. Kote take tenei i waiho ai e te Kawanatanga, kite mau haere kinga motu e rua.
H. Tamoana,—Ke taku patai, [ unclear: kaore] ano i ea noa. Note-mea ki taku mohio, tera e tae enei kirihipi kite Hupirimi kooti, e mohio aua te Pirimia ite korerotanga mai ate roia kia maua. Kaore he maua [ unclear: o] enei kirihipi, engari, mehemea i hanga mote whenua. Kanui te whaimana, inaianei, ekore e taea te hoatu tetahi mana ki [ unclear: ranga] inaianei, a, e kore e taea e au kia Rehitatia.
Tiamana.—Kaore he ritenga o ena korero inaianei, Ko tenei kirihipi inaianei, na Tamahau te motini i whakaaetia ai ite Waipatu no reira kote ra whakamutunga tenei mote whakaaetanga o tenei kirihipi me ona Hapu me a ratau nei kapu.
Pika.—Ko tetahi tenei onga take i whakatakotoria ete Pirimia. Heoi, kua mahia enga. Whare e rua e tika ana nga korero o era kirihipi, me ona Upoko, me ona haina. A, kote whakaaetanga e tino whai kapu [ unclear: me] tenei mea, no te mea nate Kawanatanga hoki e tuku atu kia mahia, a, he otinga tenei inaianei, no reira e tautoko ana ahau inga korero ate Pika, a, kaore ano hoki he tikanga tahi e nukunuku ai i tenei take, mo etahi atu taima e ahei ana me whakaoti i tenei ra, i runga ano ite Ripoata ate komiti, keite pai rawa ki taku titiro kia awe te tukua atu kite Whare Ariki, ma ratou e haehae mai, otira, ko taku mohio e kore matou ekaha kite haehae, no reira e tono ana ahau kia paahitia tenei otinga,
H. Rapihana.—E tautoko ana ahau inga korero ate Pika raua kote Minita. No [ unclear: reira] e tono atu ana ahau ite pooti kia takua mai.
Pika,—Konga tangata e pai ana kia riro ite whakatikatika mote kirihipi nei, me ki ae! ae! kua riro ite ae! kore rawa he mema i riro ite no. Kua paahitia ite Whare o Raro i tenei ra.
Pirimia.—Kua mohio tatau e haere ana ta tatau pire tono maua ki Poneke, a tenei tau. No reira i mea ana ahau, me tuio whiriwhiri tatou i tenei Paremata i etahi tangata mo taua komiti. A, e mea ana hoki ahau, me [ unclear: hua] rawa to ratou ingoa kote komiti ote Kotahitanga, kote kainga nohoanga mo ratou ko Papawai. No reira, me whiriwhiri koutou inaianei.
H. P. Tunuirangi (Minita.)—E tautoko ana ahau ite take ate Pirimia, Otira, taihoa koutoa e whai kupu kia hauga e au he motini.
Tiamana,—Kua neke te Whare me ate 2 p.m.
1
p.m.
Ka puare te Whare.
Pika Honore,—Kote mahi tuatahi kote pire a Hone Heke hei mahi mate Whare. I paahi te Panuitanga tuatahi o tenei Pire ite Waipatu, a, i mahia e enei Whare, l tukua ki waho ote marae, a, kore he kupu whakahe mai ko tetahi tenei onga take ate Pirimia i whakatakotoai. Heoi, ka tukua atu te panui tuatoru mo tenei pire, He hokinga mai tenei no te pire nei ite komiti whiriwhiri, No reira e tukua ana e au kite Tiamana kia korero te Whare.
H. Tomoana.—E tautoko ana ahau i tena pire.
H. Ropiha.—E tautoko ana ahau.
Tiamana.—E pai ana me ata mahi te Whare mo tenei pire i a tatou kua oti ake nei, a, e tika ana kia mahia he mana monga tunga mai onga mema kite korero. Mehemea e pai ana, no reira, e panui takitahitia atu ana kia marama ai koutou.
1 st. Ture whakamana ite Kotahitanga monga Iwi Maori. Kua whakaaetia tenei waahi i runga ite pooti,
2 nd. | Kua | whakaaetia | ite | pooti. |
3 rd. | do | do | do | do |
4 th | do | do | do | do |
5 th | do | do | do | do |
6 th | do | do | do | do |
7 th | do | do | do | do |
8 th | do | do | do | do |
9 th | do | do | do | do |
Konga mema e whakaae ana ki tenei pire me ki mai ae! ae! kua riro ite ae! Kaore he mema ite no! Kua paahitia tenei pire i tenei ra Mei 13, 1894, ite 2 p.m.
Motini No 18, Na H. Ropiha.—Hori Ropiha kia oti ta matou whakariterite mo taua Ripoata ate aputihana, a, kua oti katoa matau.
H. Tomoana.—He motini No. 24. He unu nana i taua tunga Tumuaki. Heoi, enga mema honore mehemea kei konei te pukapuka tiiti ote tumnaki o H Tomoana. Heoi e pai ana tenei ake te wa hei whakahaerenga mo tenei take.
Pirimia.—Ka huri au mote motni nei. E mea ana au he mea nui, hemea raruraru hoki, a, mehemea koia tenei konga ritenga, e kore raua e tika a tatau mahi, no reira e inoi ana au kia koutou kia u ta koutou tirotiro, mo tenei take. Otira, e tika ana ite tunga Pika o H. Tomoana ka unu ia iaia ki waho. Waiho kote tumuakitanga e waiho ki runga iaia, a, tuturu ana i reira tenei. Kei nga pukapuka e mau ana taua tumuakitanga Heoi mehemea e pai ana te Whare ki tetahi atu Tumuaki kia tere te whakatu i mua ite otinga onga take, Heoi, ko taku, me ture mote Kawanatanga aianei, epai ana, a, mehemea ranei o rite mate Kawanatanga ano ranei e hanga mai, a, mate Whare e ata tirotiro. Heoi, keite. Tiamana te ritenga. Mehemea ra epai ana ki taua titiro.
Tiamana.—Kaore tahi he raruraru e pa kite, Whare, i runga i enei ritenga katoa, ko taku mohio ano hoki kote ara poto rawa tenei e tere ai te oti onga korero ate Hon. Mema H. Heke, M.H.R.
H. Tomoana.—E taea ana e au te whakaatu he mahi mate Kawanatanga, otira. epouri ana ahau ki enei Ripoata i runga ano i to tatou mate kinga Ture, mete ahua onga Ripoata nei, epouri ana au, no reira e hiahia ana au me perehi katoa nga Ripoata nei.
N. Patuawa,—Ko taku hiahia, mate Kawanatanga e hanga, mai, heoi ano maaku he titiro, ko reira kitea ai nga kupu, mehemea he hee kei reira ahau to turaki ai, epai ana, mehemea I ngawari mai nga Ture.
H. Heke.—Kore ano au i marama kia tukua nga mea nei kia paahitia, a, ka perehi ai, engari kia oti pai rawa, kote wa tika tera. No reira e tono ana au me tuku kite Kawanatanga kia hanga mai he tauira.
A. Tekume.—E tika ana e wa te tono ai te mema Honore. Otiia, mehemea e maua ana te Ripoata ate komiti, me korero mai, a, mehemea e he ana me korero mai.
H. Heke.—Kaore he hee ote Ripoata ate komiti, a, kaore ano hoki au e whakahe ana ki tena. Ripoata, no reira emea ana au me ata whakatakoto te Ripoata ate komiti kite taha ata takoto ai, epai ana, keinga mema Hou, te ritenga.
Tiamana.—E pai ana kia pai te whakarongo anga mema ote komiti i enei korero au, ne reira e tika aua me tuku te pooti, otira, keite Whare te ritenga.
H. Tomoana.—Enei mema e noho nei, he iwi matauranga katoa e tika ana hoki, kaua te komiti epouri mo enei korero katoa e ahei ana ano te whakahoki atu kia mahia ano ete komiti. A, kei te Pooti hoki te otinga onga mea katoa. No reira emea ana au, mehemea e ahei me whakahoki ano kite komiti mahi kia oti pai ano.
Hirama.—E tautoko ana au i [ unclear: ta] H. Tomoana, Hone Heke E tono ana ite pooti.
Tiamana.—Nga mema e whakaae ana me whakahoki tenei mea (ara) enei rarangi kite Kawanatanga me ki mai Ae! Ae! Kua riro ite ae. Ite moa kua oti ia koutou me whakahoki ano enei rarangi kite [ unclear: Kawanatanga], ka tukua ate kote Ripoata ote Motini No, 21. Monga Wahine o Heretaunga me etahi atu takiwa, mehemea epai ana me korero mai.
H. Tomoana.—E mea ana ahau, Kaore e marama nga Wahine kia whakatu komiti. Notemea, kaore ano i oti pai ta tatou mahi, engari tenei take, tenei ake ano te wa e pai ai. kia oti ta tatou mahi.
H. Ropihana.—E tautoko ana au inga korero a H. Tomoana
W. Kateae.—Na matau to motini anga Wahine nei i mahi, hooi, mehemea epai koutou kia korero nga Wahine nei. E rongo ano koutou ite marama. A, mehemea ano hoki na nga Wahine nei nga raruraru, kadui te pai kia whakakorea.
R. Wirihana.—E whakapai ana au kite Ripoata mote motini onga Wahine nei, no reira emea ana au me paahi rawa tenei hei ritenga mo ratau. Tera pea e kahn atu ana rata [ unclear: a] ia tatou, No reira e tina tautoko ana au, i tenei Ripoata,
P. Hapuku.—E mea ana au me Panui rawa tenei take me tona Ripoata kinga motu e rua nei kia mahia mai e era atu Wahine, epai ki runga ite Ture mo ratau,
H. Paerata, Minita.—E tautoko ana au ite Ripoata ate komiti, mote motini anga Wahine nei. He maha ano nga kupu eputa ana ite Wahine, Kinga Taane. No reira e tino whakapai ana au ki tenei Ripoata.
Mohi Te Ata—E tautoko ana au ite Ripoata, mote motini anga Wahine nei. No reira emea ana au me whakaae tenei Ripoata e tatau inaianei, kia whaimana nga Wahine kite whakaatu i a ratau na mahi, kite whakatu komiti mo ratau.
W. Kaharunga.—E tautoko ana au ite Ripoata ote motini anga Wahine nei.
H. P. Tunuiarangi, ( Minita).—E tautoko ana au, ki taku mohio e tautoko ana nga mema katoa ote Whare nei, no reira e inoi ana au ite Pooti mete, menemana mo te kaupapa, e mea ana au ma te Kawanatanga ano e hanga.
H, Ropiha.—E whai mana ana nga wahine nei ki waiho Komiti ai ka tuku mai i ana putake, mehemea e penei ana e whakaae ana au.
P. Patapu.—E mea ana au me nuku atu te pootitanga mo tenei take mo era tau kia mohiotia te putanga mai o to tatou mana e tono a nei.
Tiamana.—Nga mema e whakaae ana me tuku tenei take kite Kawanatanga me ki mai Ae! Ae! Nga, mema e whakakore ana mo ki mai No! No! E rite tonu ana. Hoi ka nuku te korero tanga mo tenei take.
H. P. Tunuiarangi, Minita.—Kote ra apopo mote Kawanatanga, konga putake epa ana kite Kawanatanga, konga take mo te koroni. Kaua, enei e korerotia mehemea engaro te Kawanatatanga apopo. Ka mutu te korero ote 10 p.m. Ka nukuhia mo apopo 15 onga ra o Mei, 1894, 10 a. m.