Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Petition to Parliament on the dangers of alcohol, relating to the King Country]

page break

Ki te Pika me nga Mema honore o te Paremata o Aiu Tireni,
e noho huihui ana i Poneke
.
He Pitihana na matou na nga Tangata Maori e mau
ake nei nga ingoa i raro nei.

E Whakaatu Ana,

1.

He tino mate nui kei te pa kia matou ki te iwi Maori i runga i tenei kai i te waipiro: a kua tino kite matou na taua kai i apiti mai te tino ngoikoretanga ki to matou iwi ngoikore, i kaha rawa ai to matou maumau i o matou rawa, i whakararuraru te tupu o nga tikanga ahuwhenua, i whakahe nga whakaakoranga o nga kura, i patu nga tikanga o te whakapono, i whakamate nga tinana o nga matua tae noa ki nga tamariki.

2.

E marama ana matou he maha nga rarangi ture i hanga e te Paremata i ia wa i ia wa, hei whakamama i nga mate o te kai waipiro i waeuganui i to matou iwi ata:—

(a).

I araitia kei taea te hoko te waipiro ki roto ki te takiwa e kiia nei ko Te Rohe Potae (King-Country) a e mau na tena here tae mai ki tenei ra.

(b).

E araia ana kei homai he waipiro ki nga wahine Maori, haunga ia nga wahine e moe ana i nga tane pakeha.

(c).

I raro i te Tare Kaunihera Maori, 1900, i tukua he mana ki nga Kaunihera Maori ki te hanga tikanga hei whiu i nga tangata haurangi e haere aua ki nga kainga Maori, hei arai kei haria he waipiro ki roto ki aua kainga, ki nga hui Maori ranei.

(d).

I roto i te nuinga o nga takiwa Kaunihera Maori kua whakataua kia kore e ahei te hoatu waipiro ki te Maori kia baria atu ki waho o nga hoteera kai ai, otiia kaore e mana tenei ture ki nga hawhe-kaihe e noho pakeha ana.

(e).

E ahei ana nga Kai-whakawa tuturu ki te whakaputa oota here kia kaua e hoatu he waipiro ki nga Maori: a ko tena here ka mau mo te wa e ora ana taua tangata.

A e mihi ana matou mo te whai whakaaro o te Paremata ki te hanga i enei tikanga hei peehi i te kai-waipiro a te iwi Maori kei kino rawa.

3.

Otira ahokoa te pakari mai o te ture tera nga ngoikoretanga kei ona whakahaerenga, ara:—

(a).

Kei te rongo matou e hokoa tahaetia ana te waipiro ki te takiwa o te Rohe Potae: no te mea ko te hoko anake i te waipiro e araitia ana, kaore i te araitia te hari i te waipiro ki roto ki taua takiwa.

(b).

Kei te mohio matou e whangaia ana nga wahine Maori ki te waipiro e nga tangata hoko waipiro, e etahi tangata noa ranei.

(c).

Ahakoa e tapu ana te waipiro i nga marae kainga, i nga hui hoki, e ngoikore ana nga Kaunihera ki te whakatutuki i nga whiu mo nga hara takahi i a ratou tikanga (by-laws) e he ana nga ture i te kai-waipiro o nga Mema o nga Kaunihera, o nga mema hoki o nga Komiti; a i nga kainga Maori paenga, tu takitahi, i nga ngahere, i nga whenua e keri kapia ranei, e kore e taea e nga Kaunihera te aru haere nga tangata e takahi ana i a ratou tikanga.

(d).

Kei te tino ngoikore te whakahaere i te ture arai i te waipiro kei hoatu ki te Maori hei kai ki waho atu o nga hoteera, no te mea e riro ana ma nga hawhe-kaihe, ma o ratou hoa pakeha ranei e tango mai he pounamu waipiro ma nga Maori e hiahia ana, ano kaore kau he ture arai.

(e).

E pakeke ana i runga i nga tikanga o tenei iwi o te Maori te lono o nga whanaunga o nga tangata e kai-kaha ana i te waipiro kia whakaputaina he ota herei aua tangata. E tupu mai ana i kona etahi kino e mauahara ai i waenganui i nga whanaunga.

4.

Ko tetahi wahi nui e hapa ana o te ture, he kore mana i homai kia matou ki nga Maori e ahei ai matou te pooti mo nga raihana o nga whare hoko waipiro. Na reira ka kore e tupu nui te whakaaro i roto ia matou i te iwi Maori, ki te whakaropu i te hanga e takahi ana i te waipiro kia puta ai te kaha a nga wa e pooti ana ma reira hoki e whakatuputupu he mahara, e whakaako to matou iwi ki te whiriwhiri nga kino, i nga mate e hua mai i roto i taua kai.

page break
5.

Koia matou o koutou kai-pitihana ka whakaaro nei kia inoi atu kia whiriwhiria e to koutou whare honore te ngoikore o nga whakahaerenga o nga ture e mana nei, a ka mea kia whakakpakaritia ake i nga ture kia iti ai te wahi e tau ma te mana o nga kai-whakahaere o nga ture e whakaoti, e whakangawari, e whakakore ranei.

6

Ko ta matou inoi tenei, kia hanga he ture kia kaua rawa e whaimana te hoko i te waipiro ki te Maori, ki te hawhe-kaihe ranei e noho ana i nga kainga Maori i waenganui i nga Maori a ki te kore i tena kia tukua mai kia matou te mana pooti i roto i nga takiwa pooti mema Maori, i roto ranei i nga takiwa Kaunihera Maori, me whaimana ranei te hoko waipiro i roto i aua takiwa ki te Maori kaore ranei.

A ka inoi tonu o koutou kai-pitihana.

H. W. Williams, Te [gap — reason: damage]Press[gap — reason: damage]