Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of of the Kohimarama Conference, Comprising Nos. 13 to 18 of the "Maori Messenger."

Na Ngatiwhakaue. No. 1

page 13

Na Ngatiwhakaue. No. 1.

No Kohimarama,
Hurae 13, 1860.

E hoa, e te Kawana,—

Tena koe! Kua kite matou i au korero, e pai ana. Ko te pai tenei ki taku whakaaro, ko te mea hoki tenei e tupu ai te pai ki nga iwi erua, ki te Maori ki te Pakeha, kia uru tahi nga Maori ki te runanga Pakeha; ahakoa kaore i mohio ki te reo Pakeha, ma nga Pakeha mohio ki te reo Maori e korero mai ki tona hoa Maori.

2. E tika ana kia korerotia mai e koe nga tikanga pai a to tatou Kuini, e aroha tonu mai nei ki nga iwi Maori o Niu Tireni, me te atawhai, me te pai o nga manakitanga mai a te Kuini ki tona iwi Maori, me te tukunga mai i nga Kawana tae mai ana ki a koe, e whakatika mai nei i nga tikanga pai ki a matou. E hoa, e hari ana matou mo tenei maramatanga e tu nei ki tenei motu ki Niu Tireni, ara, ko te marama tenei, ko te Kawana e tu nei, e whakapuaki nei i nga ture a to tatou Kuini, e tohutohu nei i te huarahi ki ou hoa Maori.
3. Waihoki ko tenei kupu e korerotia mai nei e koe, ki te whakatauwharetanga mai o te maru kingi o to taua Kuini, ki runga ki tenei motu ki Niu Tireni, e tika ana. Tona tika ki taku whakaaro, kaore matou i mohio e haere mai ana tetahi iwi ke atu ki te tango i to tatou motu i Niu Tireni; e ki ana matou ko koutou anake te iwi Pakeha e haere mai ana ki tenei motu ki Niu Tireni. Na, ko tenei, e hoa, e te Kawana, e rapu noa ana ahau i tetahi he o au kupu, kaore ahau i kite i te he; engari ko taku i kite ai i roto i au korero ko te tika anake; no reira ahau i whakaaro ai kia tukua atu oku oneone ki a koe hei mana, hei tiaki a nga ra e takoto ake nei; ina hoki atu au ki oku hapu, kia whakaritea tetahi komiti nui ma matou mo nga rohe o matou oneone kia takoto tika, hei reira ka hoatu ai ma to tatou Kuini e tiaki. E tino whakaae ana ahau ki tenei kia tupu ai te pai ki nga tamariki, otira, ki nga Maori katoa; me nga taonga o te rawakore kia nakina, me nga mea o te tutua, kia tiakina, kia tupu pai ai ou hoa Maori i Niu Tireni.
4. Waihoki ko te whakamaharatanga ki te Komiti o Waitangi, tino tukua atu ana nga tikanga me nga mana ki a te Kuini; waihoki me taku whakaaro e pena tonu ana, e tino hoatu ana i nga tikanga o tenei motu o Niu Tireni, ki to tatou Kuini atawhai E mea ana hoki ahau i roto i. toku ngakau, kia penatia te Maori me te Pakeha, kia kotahi page 14 to raua matua, ko te Kuini, kia meinga ai he tamariki ua te wahine kotahi.
5. E hoa, e te Kawana, whakarongo mai! Kei ki mai koe e korero tuara atu ana ahau ki a koe, kahore, e anga nui tonu atu ana ano toku aroaro ki a koe, me taku whakinga atu ano i aku whakaaro ki a koe., Kei mea koe, tenei te kaiponuhia atu nei nga whakaaro; kahore, e tino marama ana te hoatutanga o enei kupu ki a koe, me tau homaitanga, e homai marama ana i nga kupu a te Kuini ki ona iwi Maori.
6. Ehoa, e whakaaeana ahau ki nga tangata tutu kia whiua, mo nga tangata tautohetohe kia whakaritea paitia. Tenei ano tetahi kupu aku ki a koe. Ki te mate te Maori i te Pakeha he patu pokanoa, e kore au e patu, engari ka tukua marietia atu ano e au, ma te ture e whakamate. Otira. ki te ture te tikanga, mana e titiro te he me te tika. Waihoki, ki te pokanoa te Maori ki te patu pokanoa iho i te Pakeha, ka tukua atu ano e au ki te ringa o te ture; ahakoa rangatira me tuku atu ano hei utu mo tona he, e kore hoki au e pai kia kumea mai te ma'e o te tangata kotahi ki runga i te tangata hara kore. Heoti ano tenei
7. Ka timata hoki; ko tetahi o enei i te 7 o nga rarangi, ekore pea e tino rite i au te whakarite. Heotiano taku e whakarite atu, i maharahara ano matou, e! tena pea tenei whawhai e haere katoa ki te ao. Katahi ano ka tupu ake he whakaaro i roto i au, engari ano me haere tatou ki te Pakeha hei matua mo tatou, e atawhaitia ano tatou. e te Kawana; no reira ka mutu te maharahara i roto i o matou ngakau i roto i nga ra o Maehe 11, 1860.
8. E hoa, e te Kawana o Niu Tireni, whakarongo mai! Kei ki mai koe tenei matou te titiro atu nei ki tenei mahi pokanoa a Waikato, kahore! Inana, e tika ana ano, mehemea i timata mai ano i mua tenei whakatu Kingi ki Niu Tireni, ka tika; tena ko tenei, he mea whakatu noa ake i roto i nga ture marama a to tatou Kuini; no reira, e kore rawa matou e pai ki taua Kingi, hore rawa, hore rawa; ahakoa kukume atu ratou i a matou kia haere atu ki ta ratou mahi, kahore. Tena iana, whakarongo mai ki tenei kupu whakarite: mehemea he mekameka tera taura, be ropi ranei, ka tika; tena, he taura harakeke, he mea whitikitiki, kei te puritanga atu a te tangata, te kumenga mai, Kua motu; ta te mea e hara hoki i te mea whiri, na reira i motu ai. He ritenga tenei page 15 mo tenei mahi pokanoa i hanga nei ki Niu Tireui; tena ko te mekameka e kore rawa e motu, me te ropi hoki, e rite tonu aua ona tikanga. He peita mo te mekameka, hei panipani kia ora ai; ko te hinu mo te ropi; hei ritenga tenei mo nga mahi atawhai a to tatou Kuini i homai nei ki tana Kawana hei whakupuaki ki ona hoa Maori o Niu Tireni.
9. Na, e hoa e te Kawana. Tenei ano taku kupu patai atu ki a koe. Me pehea ra te tikanga e mutu ai tenei mahi whakatu Kingi a Waikato? Ki taku whakaaro, ka mutu noa iho tera Kingi mehemea ka pai koe ki taku, ka ki atu nei. Me tiuo whakamarama atu ano e au ki a koe. Ekore ranei koe e pai kia hanga he taiepa? ara, ko te taiepa tenei, kia hanga he ture mo Waikato katoa, katoa; ko te ture tenei, kia puritia te paraikete, te hate, te tarautete, te koti, te huka, te tupeka, otira nga mea katoa, me pupuri, kaua rawa e tukua ki nga iwi Maori o Waikato; ko te mea tenei e mutu ai te Kingi, ki taku whakaaro. Waihoki ko nga Pakeha o Rangiaohia me whakahoki mai ki Akarana, me pena ano me te whakahokinga mai i nga Pakeha o Kawhia. Na, ko te mea tenei e mutu ai te Kingi Maori ki taku whakaaro. Heotiano tenei, ka mutu.

Na, ko tenei, e hoa e te Kawana, ekore e taea e au te korero atu te tini o au pai, me te kupu a to tatou Kuini i korerotia nei e koe ki te aroaro o ou hoa Maori. Ka mutu i konei aku korero atu ki a koe.

Na tou hoa,
Na Eruera Wiremu Kahawai.