Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Forest Lore of the Maori

16 — Te Tuku a Tamaiwaho ki a Te Rehunga o Heretaunga — Na Ngati Kahungunu

16
Te Tuku a Tamaiwaho ki a Te Rehunga o Heretaunga

Na Ngati Kahungunu

Ko te kohuru o Hikawaha na Te Rangi-hirawea; ka heke a Te Rangi-hirawea ki Rangitoto pa; i muri iho ka ara te pakanga a Te Rangi-hirawea raua ko Te Rangi-ka-whiua. Ka mate a Te Whataiwi ki Nga Tarawa, na Te Kiore i patu; ka riro te maro o Te Whataiwi i a Te Kiore, a Tapuarau. Ka rongo a Te Manawakawa, ka whaia e te ope taua, ka mau a Te Kiore ki Pakihi-kura, ka patua, ka riro mai te maro nei a Tapu-arau; na Te Raruraru raua ko Apohia i patu; ka riro i a Te Manawa-kawa, i a Te Rehunga te maro nei.

Ka tangi a Te Raruraru, a Apohia, a Manuka, a Kaito kia hoki ki to raua kainga, he taokete enei no Tamaiwaho. Ka ki atu a Tamaiwaho: "Waiho maku korua e whakahoki." Ka tonoa e Tamaiwaho tona iwi e toru tekau kia haere ki te kawe i a Te Apohia ma; ka tukua nga kai a page 400Tamaiwaho me tona iwi, e rima nga pātua manu, e tom nga kete kiore huhuti nei, e rima nga mātā tuna. Ka ki atu a Tamaiwaho: "E ta ma! Haere, e tae koe ki a Te Rehunga raua ko Te Manawa-kawa, maku tetahi kumu-tanga kumara na hei purapura maku."

Ka tae te iwi nei ki roto i te pa o Te Rehunga, ki Tapae-ra-rauhe i Poukawa, ka tukua te kai nei ki a Te Rehunga, me te kupu a Tamaiwaho he purapura mana. Ka tukua te karere a Te Rehunga ki Pourere, ki Parimahu i Heretaunga, i te Wairoa, he ika maroke, he ika paka, he paua maroke, he koura mahiti, he pipi maroke, he manu tahu e whitu nga tahā, e rua nga tahā pakake, e rua nga tahā kakapo, kotahi tekau nga tiraha tuna rara, he hao te tuna. Ka mauria kotahi tekau nga kete kumara purapura, kotahi tekau nga kete kumara kao. Ka haere nga iwi o Te Rehunga ki te kawe i te kai nei ki a Tamaiwaho. Ka karakiatia e nga tohunga o te ope nei kia kore e ea te kai nei, no reira te ingoa nei a te Takapau.

Engari i te haerenga atu o Te Rehunga, o Te Manawa-kawa, o Te Rangi-koianake ma ra, ka tae ki te ngutuawa o Marukaretu ka poua te pou rahui whenua a nga tangata nei, he pirangi whenua; ka tapaia te ingoa ko Numia; ka poua tetahi pou ki Whakatau, ka kiia te ingoa ko Kauteawha tena pou. Ka takoto ra te kai ra, ka tae ki tona wa ka ki atu a Tamaiwaho: "E ta ma! Haere tatau ki te haereere." Ka haere ki te Pakaroa i tera taha o Manawatu, ka tae ka mahia nga wharau e toru, kotahi no Te Manawa-kawa, kotahi no Te Rangi-koianake, kotahi no Te Rehunga, he tawharau iti tona. Ka haere atu a Tamaiwaho, ka ki atu: "E Te Rehunga! Puta mai ki waho nei taua tu ai." Ka puta mai a Te Rehunga ka ki atu a Tamaiwaho: "Kai to wharau paku marire." Ka ki mai a Te Rehunga: "Ehara, he paku no te kopua, he taniwha tona kai-tiaki"—koia a te Kopua e aranga nei. Ka kite atu a Te Rehunga i te ahi a pupu ake ana te auahi i runga i te Waikopiro nei, ka mea atu a Te Rehunga: "Ara rawa te ahi patu kai." Ka ki atu a Tamaiwaho: "No Ngai Tangihia te ahi ra, no Takaha, ehara, he huruhuru no o taua waewae; mau e koe e tinei atu nga ahi nei." Koia nei te tuku a Tamaiwaho i te whenua nei me nga tangata tonu atu o runga i te whenua ki a Te Rehunga.

I Poukawa a Ngai Tangihia e noho ana, he kaikape i nga tuna te take i panaia mai ai e Te Manawa-kawa i Poukawa. Ko nga tuna nunui ka tui, ka here ki nga waewae to haere ai; ko nga mea pakupaku ka tui ki nga ringa mau haere ai. Koia nei te take ka panaia mai i reira, ka heke mai nei ki te Waikopiro nei noho ai.

I tetahi wa ka haere mai nga tangata a Te Rehunga, a Te Manawa-kawa ki te matakitaki i te rohe o te Waikopiro. Ka tata atu ki te wahi i noho ai a Parakiore ka rongo atu ki te whare huata e tatangi ana mai, ka wehi, ka hoki mai te ope nei, e tonu tekau. Ka tae mai ki Waipipi ko Takaha i reira me ona tangata, ka patua, ka mate etahi, ka waiho etahi hei tangata mo Te Rehunga. Ko Ngai Tangihia tenei ki a Maata Poraerae ma nei. Te take i patua ai he kanga mo Te Rehunga-'ka poua te poko-hiwi o Takaha hei pou rohe whenua ki te Waikopiro ano.' Ka riro a te Kopua katoa, ko tenei taha rawhiti o Manawatu te tuku a Tamai-waho katoa. Koia nei te take i heke ai a Ngai Tahu ki Wairarapa, a Ngai Te Rangi-tatai, a ko te Ngai Tahu i noho iho i konei ko nga mea i moe i nga uri o Te Rehunga.

page 401