24
Ko nga tau

Na Ngati Awa

Te ingoa o taua mea e ru nei i raro i te whenua ko Ruaimokoroa, ko Wainui e ruru ana i ona u, koia a Ruaimokoroa. Pena tonu tana mahi i te tau, ka ru, he wehenga tau; kaore e rue i tetahi tau, he tau hore; ka nui te ru, he tau ora no nga mea katoa, he tau ora i te kai, ora katoa. Kaore e ru, he kiko kare, ka kiko kore te whenua me nga tangata.

Ka titiro te Maori ki te ahua o te timatanga o te tau, ka ua, ka mao; ka ua, ka mao, marama atu, marama atu; ko tena tau he tau wheunu. Kaore he ua, he takitahi te ua, he tau pai, te ingoa o tena tau he tau whakatupu hua kai, he tau ora, ka ora te whenua, ka ora te kai, ka ora te tangata.

Nga ingoa o nga po he po roroa, he po whakatupu kai; te po roroa te ingoa o te marama ko te Matahi, ko Mei tena marama ki te Pakeha. Te rua o nga marama ko te Maruaroa, ko takanga o te ra; te toru ko Otoru Oipiriwhea, ko Upoko-papa, ko Toru-kaitangata, ko Tahutahu ahi, mo te huka, mo te makariri. Ko te wha kua aroaro mahana, kua mahi, ko te rima kua mahi te kai, tae noa ki te whitu; te waru ko te waru puahaaha, ka hamama tonu te manawa o te tangata, kaore e kopi mai te manawa o te tangata, ka hamama tonu. Ko te iwa ko te iwa kai paeke, ko te ngahuru kai paeke, ka kai i te kai hou, i te kumara, te taro; ko Tikotiko-iere, ka kai, tiko atu, tiko atu.

Tetehi tupuna ka kitea e rere ana i te po tona ingoa ko Tumata-kokiri, he whetu te ahua, e rere ana i te takiwa; tana mahi e rere ana e whakaatu ana i te ahua o te ra, o te marama, o te tau, o nga hau e pa nei. Ka rere tiripou ki raro, he tau hau; ka rere i te takiwa, he tau pai, he tau tokerau, he tau whakatupu kai mo nga tau e takoto ana mai i mua i te aroaro o te iwi. Taua tipuna he atua; he whetu tonu nga mea e rere nei i te takiwa.

Ko Takapari he hinau kai Te Ruakuri, kai Te Purenga, he tohu kai tera; me he mea ka hua he tau kai, kaore e hua he tau hiroki. Te tohu kai o Te Purenga he manu, he ruru; he ma aua manu e rua, ko Kahu te ingoa o tetahi, ko Kau tetahi. He tipua aua manu, me he mea ka eke tona tangata ki konei, ka mahi i te manu, ka makiritia, ka puta mai aua manu, na, he tau kai; ka makiritia te manu tuatahi, kaore e puta mai aua manu, he tau hiroki.

page 408