5
Mahinga Aruhe

Na Ngai Tahu

Hei te ngahuru ka haere tahi atu nga tangata maori ki te mahi aruhe. Ka haere katoa nga kaumatua, me nga taitamariki, me nga wahine hei mahi aruhe. E whenua ano nga mahinga kauru, he whenua ano nga whenua keringa aruhe; e kore e tipu tahi te aruhe i roto i te ti. E ngari ko te timatanga o te mahinga kei te ngahuru, kei te ono ka mutu te keri i te aruhe, ka waiho atu i kona horahora ai; kia maroke rawa ka tikina ano ka poia mai ki nga pa tuturu, ki nga kainga nohoanga ranei. Ka waiho i runga i nga whata, kia hiahiatia kia kainga e te tangata ka kawea ki te wai, kotahi ra ka maua mai ka horahoratia ano kia ahua marokeroke, ka tunu ki te ahi, ka maoa ka patua ki te rakau. He mea ata mahi marie nga patu, whakairo rawa te maunga ringa. E paea ana a raro ki te kohatu karā ahua maeneene nei. Heoti ano, he tunu tonu ki te ahi, ka homai ki runga i taua kohatu, tae atu pea ki te rua tekau nga kohatu o te ahi page 390kotahi. Kotahi tangata, wahine ranei ki te kohatu kotahi, ki tena kohatu, ki tena kohatu; ko ta ratou mahi he patu, pau noa nga aruhe i meatia ai kia tunua.

Tetahi ritenga o te aruhe, kia maroke ka kawea ki toro ki te wai, e whaoia ana ki roto i nga kete ka kawe ai ki roto i te wai. He mea ata mahi marie te wai penei me te wai kaanga nei, tae atu ki te rua, ki te toru tau e takoto ana te aruhe i roto i te wai. Ka pirangi ki te kai i te aruhe wai ka tikina ka maua mai, ka whakamaroketia, ka tunu ai ki te ahi, ka patua, ka kainga e nga ope haere, e nga tangata whenua hoki. He kai nui atu tenei na te Maori, puta noa nga motu e rua, Aotearoa me te Waipounamu. Ka mahia tenei kai mo ia tau, mo ia tau; ko te marama e ahua [tika] ana mo te timatanga o te keri i te aruhe kei a Aperira tae atu ki Oketopa, ka mutu, ka tae hoki ki te kahanga o te tipu o nga taru whenua; ka tipu hoki te pitau o te aruhe ka mutu te keri. Kei te aruhe kopipi e wha ra e taurangi ana ka maroke; kei te aruhe pakari kotahi ra e taurangi ana ka whawhao ai ki roto i nga kete, ka poi ai ki nga kainga, ki nga pa ranei, ka whakaekea ki runga i nga whata o roto o nga pa, o nga kainga nohoanga ranei. Ko nga tangata maroro anake hei poi mai ki nga pa, he mea ano ka poia atu ki te taha o te awa, ki te mea e tutata atu ana keringa aruhe ki te taha o te awa ka utaina ki runga ki nga waka. E kore e pau katoa i te utanga kotahi, engari ka tae, ka hoki mai ano, tuawha, tuarima pea hoehoenga i te marama kotahi.