Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Paremata Maori o Niu Tireni. Nohanga Tuatahi. I tu ki Te Waipatu, Hune 14, 1892.

[hua]

Kia whakapaingia a Ihowa Te Atua o Aperahama, Te Atua o Ihaka, Te Atua o Hakopa, koia nei Te Atua o tatou tipuna, nana nei ratou i arahi ora mai i nga moana nei, i whiti mai ai ki enei Motu e noho nei tatou me hoatu te Kororia ki a ia, ake, ake, ake.

E hoa ma, e nga Rangatira Whiriwhiri, whai-mana, me nga rangatiratanga katoa o nga Iwi me nga hapu Maori o nga Motu e rua o Aetoaroa, me Te Waipounamu, i haere mai nei koutou i nga hau e Wha, i te Tonga, i te Hauauru, i te Tuaraki, i te Marangai. Kua huihui mai nei ki Heretaunga, ki te wahi i whakaritea hei tunga mo te hui tuarua o te Oha a o koutou tipuna, a o koutou matua, Te Tiriti o Waitangi. Tena ra koutou katoa, ma te Atua tatou katoa e Mana-aki, e Tiaki, e Awhina, e Whakakaha, e Whakapumau ki te whakahaere i nga tikanga pai katoa, e puta mai ai te ora ki te Iwi Maori i runga i nga Motu e rua e karangatia nei ko Niu Tireni.

I runga i te ngakau mahaki i te pono, me te ngakau e hereherea ana i roto i te whakapono, me te wehi ki to tatou Atua. E nga Iwi Honore o nga Motu e rua, tena ra koutou.

Tenei ahau te tu nei i mua i o koutou aroaro e nga Rangatira Whiriwhiri, whaimana. E nga rangatira o nga Iwi, e nga rangatira o nga hapu, o te Iwi Maori o te pito ki runga nei o Aotearoa, tae atu ki Te Waipounamu, ki te whakaatu kia koutou i te nui o te hari me te koa o nga ngakau o nga rangatiratanga me o ratou Iwi, hapu hoki, mo matou kua kite a tinana atu nei i a koutou, kua huihui tahi mai nei koutou me matou ki tenei wahi ki Heretaunga i runga i te whakaaro page 2kotahi, ki te ata whakaaro, ki te ata titiro, ki te ata whiriwhiri i nga ritenga katoa i whakatakotoria e Heta Te Haara, Tiamana o te Runanga Whiriwhiri i noho Huihni nei i te hui i tu ki te Tiriti o Waitangi i te 14 o Aperira, 1892, i whakanekehia mai nei ki konei i te mea kua tokomaha rawa nga Rangatira Honore o nga Motu e rua kna uru hon mai ki roto i tenei whakatuwheratanga tuarua o te Tiriti.

No reira ka whakatakotoria tua-ruatia atu ano aua take ki o koutou aroaro kia mahia e koutou kia oti, koia ka panuitia tua-ruatia kia koutou: (1) Ko te Whakakotahitanga i nga Iwi Maori Kia mahia i konei kia oti. (2) Ko Te Te Tiriti o Waitangi kia tirohia, kei tehea wahi o taua Tiriti i tino mana-kore ai tatou ki te whakahaere ritenga mo o taton whenua. (3) Ko te Rarangi 71 o te Turi nui mo Niu Tireni o te tan 1852, kia tirohia kaore ranei he kupu o roto o taua Ture e whakamana ana i te Iwi Maori ki te whakatu Kaunihera mo ratou. (4) Kia kaua e tipu ake he raruraru i waenganui i nga Iwi e rua o Niu Tireni, i runga i nga ritenga o nga take e toru i runga ake nei. Engari ko te pai, me te ora o te Koroni kia tipu.

Me era atu take e hiahiatia anae te Iwi Maori kia whakatakotoria atu ki te aroaro o te Runanga Eangatira Whiri-whiri, kua tae a tinana mai nei ki te Waipatu, wahi o Heretaunga i te 14 o Hune, 1892. Na, ka apititia atu enei take ki nga take o te hui ki Waitangi i te 14 o Aperira, 1892, ka panuitia ake nei: (1) Ma koutou ma nga Mema o tenei Runanga Rangatira Whiriwhiri, whai-mana e 96 nei to koutou tokomahatanga, e ata whakariterite i nga turanga, me te ahua o tenei Rnnanga i runga i te tupato, i te ngakau mohio, mahaki, pono. I runga i ta koutou i mohio ai hei painga mo tenei Runanga, me era atu Runanga e whakaarohia ana he mea tika kia whakaturia, me nga apiha hei awhina, hei tautoko mo nga tikanga pai e tipu ai nga tikanga o tenei Kotahitanga o te Iwi Maori o nga Motu o Niu Tireni. (2) Na, e mohiotia ana kua uru mai nga hapu maha o te Iwi Maori o Aotearoa, o Te Waipounamu, ki te whakaae ki te whakarite, ki te whakau, ki te whakamana, M te tautoko i nga tikanga katoa e tipu ai te Kotahitanga o te Iwi Maori o Niu Tireni. E puta mai ai nga manaakitanga, me nga painga mo aua Iwi, me aua hapu, me o ratou ake whenua, taonga hoki i runga i te Rangimarie, me te pono, a, e mohiotia ana ano hoki, kaore ano nga hapu katoa o te Iwi Maori o Niu Tireni i uru katoa mai ki roto ki Te Kawenata o te Kotahitanga o Te Tiriti o Waitangi kua whakahuatia ake nei; a, ka whakamara-matia i konei. E tuwhera tonu ana Te Kawenata o te Kotahitanga ki nga hapu, me o ratou rangatiratanga, kaore nei ano i uru mai ki roto o nga Motu e rua, me nga Moutere e kiia nei ko Niu Tireni. (3) Na, e nga Rangatira Whiriwhiri, whai-mana, e mohio ana koutou, e rua nga Ture nui kei te ao, ko te Ture Atua, ko te Ture tangata. Ko te Ture Atua, koia tenei, Matiu Te Apotoro, 22 Upoko, timata i te 37, o nga rarangi, mutu ki te 40 o nga rarangi:—

37—"Ka mea a Ihu kia whakapaua tou ngakau tou wairua, tou hinengaro ki te aroha ki te Ariki ki tou Atua.
38—"Ko te tua-tahi tenei ko te kupu nui.
39—"E rite ana ano te tua-rua ki tenei. Kia aroha koe ki tou hoa tata ano ko koe.
40—"Kei runga i enei kupu e rua e iri ana te Ture katoa, me nga Poropiti."

Na, ko tenei taonga ē tu nei i waenganui i a koutou, i whakaaetia e o koutou tipuna e o koutou matua i te hui ki Waitangi i te tau 1840. I taua wa i whakaaetia e ratou enei taonga e rua, hei taonga pumau mo ratou me o ratou whakatipuranga i muri i a ratou. Ko te mutunga tenei o taku whakapuaki i taku mihi, me nga take o tenei hui kia koutou.

E Te Atua tohungia Te Kuini Wikitoria o Ingarangi me tona whanau katoa, me ona Kawana, me ona Iwi i raro i tona Kuinitanga ake, ake, Tiamana o te hui ki Te Waipatu.