.jpg)
Ko Te Korero A Pihopa Herewini Ki Te Hui Ki Peria.
Ko ahau tenei, ko te Takawaenga o Nui Tireni. Ko taku mahi tenei, he mahi Takawaenga. Ehara ahau ite pakeha, ehara ahau i te tangata maori. He hawhekaihe ahau. Kua kai ahau i a koutou kai, kua moe ahau i roto i o koutou whare, kai tahi, korero tahi, haere tahi, inoi tahi, kai tahi i e Hapa Tapu, Koia ahau ka ki atu nei ki a koutou; he hawhekaihe ahau. Ekore e taea taku hawhekaihetanga te unu. Kei roto hoki i toku tinana, i toku kiko, i oku uaua, i oku wheua, i taku mongamona. Ina hoki, he hawhekaihe katoa tatou. Ko to koutou kakahu—he hawhekaihe he weruweru maori tetahi wahi, he kakahu pakeha tetahi whai. Ko to koutou kaha—he kaha hawhekaihe, Kei te ngakau, he toa maori, kei te ringaringa he rakau pakeha. Ko a koutou hoia—he hawhekaihe; he tangata maori te tangata, ko te kakahu ia, he kakahu pakeha, ko te whakahau, he reo pakeha. Ko to koutou mana—he hawhekaihe, ko te mana he mana maori, ko te ingoa he ingoa pakeha. Ka to koutou whakapono—he hawhekaihe; he pakeha, te matua tane; o koutou ngakau, te matua wahine, whanau ake he tamaiti, na, ko te whakapono. Koia ahau ka ki atu nei ki a koutou, he hawhekaihe katoa tatou, me noho tatou i runga i te whakapono kotahi, i te aroha kotahi, i te ture kotahi.
Ae ra, kia kotahi te Whakapono, te Aroha, te Ture. Kia kotahi. Kahore i wareware i a au te kupu a to tatou matua, ko te Whakapono, ko te Aroha ko te Ture. Kahore ia i mea mai ki a tatou, kia maha nga Whakapono, kia maha nga Aroha, kia maha nga Ture, engari kia kotahi. Ka tuturu oku waewae i runga i tena kupu. Kei mea koutou he pokanoa naku. Na Wiremu ahau i karanga. Whakaaetia e te Runanga o Whaikato tetaha i takiwi tenei ra hei whakapuakanga maku, kia rongo katoa ai nga iwi ki aku whakaaro. Tena koa, hurihia mariretia aku whakaaro nunui.
| I. | Ko te Ture kia kotahi. |
| II. | Ko Waitara kia whakawhakia. |
| III. | Ko Tataraimaka kia nohoia marietia e te pakeha, nona te pihi. |
| I. |
Ko te Ture kia kotahi, Kua rongo koutou ki te kupu a Tamihana mo te pukapuka a te Duke of Newcastle. Maku hoki tera pukapuka e whakamarama. Ki te pai koutou kia waiho ma Matutaera ratou ko tona runanga e whakatakoto ture mo koutou ano, whakaaturia a koutou ture ki a Kawana; mana te whakaaro kia whakapumautia; kia takoto ai hei ture mo tatou katoa, kia hopohopo ai te pakeha, kia hopohopo ai te tangata maori i aua ture. page 5
E pena ana te mahi a te pakeha, he Runanga ano kei Poneke, he Runanga ano kei Akarana, he Runanga ano kei Ahuriri, me to ratou upoko takitahi ano. Whakatakotoria e ratou nga ture mo o ratou wahapu, mo o ratou rori, mo o ratou hokohokonga, mo o ratou whenua, mo o ratou aha noa; na, ka oti te whakatakoto, waiho ma Kawana e whakapumau, hei ture mo nga tangata katoa e haere ana i nga rori, mo nga kaipuke katoa e tau ana ki nga wahapu. Kahore kau he ture whakahipahipa, kowhiti tangata. Engari, he Ture katahi mo tatou katoa. Koia ahau ka ki atu nei kia koutou, Whakaaetia taku whakaaro tuatahi:—Ko te Ture kia kotahi. |
| II. |
Tenei ano te tuarua:—Ko Waitara, kia whakawakia. Ehara tenei i te mea, naku anake tenei kupu. Nau, e Tamihana, na koutou, e Ngatika-hungunu, na matou katoa, na nga Pakeha takawaenga, na te Matina, naku, na nga Minita katoa. Nau tenei kupu, e Tamihana, i te otinga o te whawhai ki Waitara. Ko Waitara, waiho mate Ture e titiro. Ma tehea ture, ma ta te tangata maori ranei? ma ta te pakeha ranei? kahore. Engari, ma ta tatou tahi. Na koutou tenei kupu, e Ngatikahungunu:—Mehemea he puhera witi, ka, whakawakia; he hoiho, ka whakawakia; he poaka, ka whakawakia; tena ko tenei ko te whenua, ko te mea tino nui kihai i whakawakia. Na matou katoa, na a koutou hoa pakeha tenei kupu o mua iho. Ko te he o Kawana Paraone, kihai i whakawakia a Waitara. Ko toku mate tenei. Kahore i whakawakia a Waitara. Ko te rongoa tenei mo toku mate; kia whakawakia. Ma wai ma e whakawa? Ma tatou tahi. Ma o koutou tangata mohio ki te tikanga maori. Ma o matou tangata mohio ki te Ture pakeha. He tangata kotahi o koutou nana te he; na, ko Te Teira. He tangata kotahi o matou, nana te he, na, ko Kawana Paraone. Waiho ma tatou ma te tokomaha e whakatika te he a te tangata kotahi. Tena koa, whakaaetia mai taku tikanga, te tuarua:—Ko Waitara kia whakawakia. |
| III. |
Tenei ano te tuatoru:—Ko Tataraimaka kia nohoia marietia e te pakeha nona te pihi. Ehara tenei i te kupu hou. No taku haerenga i houange nei, i tenei marama ano, i Oketopa. maua ko Tamati Ngapora, i kiia mai ai e Wiremu Kingi raua ko Rewi, "meake ka marama." Taku haerenga atu ki Taranaki i runga i tena kupu kahore i whakaponohia taku korero. Kua ronga koutou ki toku matenga ki reira. Ekore e whakanuia e ahau tera take. Kua oti rawa atu. Kua mau ta maua rongo ko Hori Ngatai. Engari, te take i tino pouri ai toku ngakau, na aku pouaru, aku pani, e noho rawakore nei i te taone, i Nu Paremata: kahore i tukua kia hoki ki o ratou kainga. Kahore a ratou he, a te pouaru, a te pani. Me haere etahi o tatou ki te whakahoki i a ratou ki o ratou kainga. Ma taua tenei mahi, e Tamihana, he ki hoki na Taranaki i rongo ai ahau, "Kia kotahi te kupu a Tamihana." Tena, homai tau kupu, kia kotahi, Ekore e kaiponuhia mai tau kupu kotahi. Ekore hok e kaiponuhia ta koutou kupu ta te tokomaha. Ko Tataraimaka kia nohoia marietia e te pakeha. (Na, ka anga atu te titiro a Pihopa ki a Matutaera, me te unu ano i tona potae.) E. Matutaera, e te tino Rangatira o Waikato, tenei ahau te toho atu nei ki a koe i runga i te ingoa o to taua matua, kua moe nei i runga i te Aroha. Whakaaetia e koe nga tikanga pai e ora ai tatou. (Na, ka anga atu ki a Wiremu Tamihana.) E taku tamaiti, E Tamihana, tenei ahau te tohe atu nei ki a koe i runga i te ingoa o to taua hoa aroha, e rongoatia nei te tupapaku i roto i toku urupa i Ngamotu. Whakaaetia e koe nga tikanga pai, e ora ai tatou. (Na, ka anga atu ki te tokomaha.) E koutou, e nga Iwi Katoa o Nui Tiren e noho nei, e runanga nei, tenei ahau te tohe atu nei ki a koutou katoa i rungi i te ingoa o to tatou Ariki, o Ihu Karaiti e Whakapono nei, e tumanako nei tatou katoa; Whakaaetia nga tikanga pai, e ora ai tatou. |