Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Wenerei, te 21 o Tihema, 1887 — Pire Kooti Whenua Maori

Wenerei, te 21 o Tihema, 1887
Pire Kooti Whenua Maori.

Hirini Tatwhanga.—E hiahia ana au ki te patai atu ki te Pirimia, mehemea e whakaae ana te Kawanatanga ki te tono a Paora Tuhaere me etahi atu rangatira. He tono kia paahitia taku Pire whakaora mo etahi Maori. E mea ana an kia mohio atu au i mua o toku korerotanga i enei Pire.

Timi Kara.—Kei te whakatika atu au i te nuinga o nga korero a te mema mo Waitotara. He nui nga mea i mahue i tenei Pire. Ko nga Ture i nga tau kua mahue ake nei, i haere i te whakarite tikanga hei tiaki i nga Maori, kia kaua ai e tinihangatia, pera ano me ta te mema o Waitotara i whakaatu mai na. Engari na te Ture Whakahaere Whenua Maori i whakakore katoa atu aua tikanga whakatupato. I mea i mua me haere atu nga Maori ki te Komihana i mua atu i te whakamananga a te Kooti Whenua Maori i te tiiti tuku whenua. I mea kia ata whiriwhiria e te Komihana kia mohio ai ia i ata marama te Maori ki te tikanga o te tiiti e tuhia ana e ia, mehemea hoki he whenua ano ana e toe ana, a kaore hoki ia i utua ki te pu ki te paura ki te waipiro ranei. Na ki te marama te Komihana i runga i enei patai ka whakamana ai e ia taua tiiti. I raro i aua tikanga i ata tiakina ano te Maori, a i tau ano hoki ki a ia te mana o tona whenua; engari kua whakakorea katoatia atu tera e te Ture Whakahaere Whenua Maori, a kaore au i te kite iho i etahi tikanga pera i roto i tenei Pire. E hiahia ana ahau kia whakamaramatia mai te rarangi 2 me te 3 e te Hekeretari mo te Koroni. Ki taku titiro e whakapuare ana tena i te ara e taea ai etahi mahi rereke, kaore hoki he tikanga whakatupato pera me o mua. Kaore hoki i te whakaritea he Komihana, kaore hoki he tikanga mo te tuku whenua Maori. E mea ana aua tekihana i te mea kua haiuatia te pukapuka hoko, me whakamana ahakoa i pewhea te huarahi i mania ai. Ki au nei kei te he rawa tena, a ki te kore e mahia mai he tikanga e ara ai ano nga tikanga whakatupato o mua ka pooti ahau ki te turaki i te korerotanga tuarua o te Pire nei. Timi Kara.—E mea ana ahau mehemea ka whakarerea nga Pire nei me ata rapu he tikanga mo te mahi a Hohua Hone. I runga i taku e rongo ai kua nui te mate kua pa mai ki a ia. Mehemea e whai talriwa ana ki te whakatika i a ia, mehemea ka taea te paahi tetahi o nga ritenga pera, ka pai au ki te tautoko; engari mehemea kaore e whai takiwa ana, kati ma te Kawanatanga e rapu he tikanga.

Hoani Taipua.—E whakatika ana ahau i ta te Pirimia e mea nei kia nukuhia atu te mahinga i tenei mea kei te roa haere rawa hoki nga korero. Kaua nga mema e waiho i tenei kia mahia i runga i nga tikanga o nga taha e rua o te Whare i runga i to ratou turaki i te Kawanatanga, engari me titiro ki te tika ki te he ranei o te Pire. Me mahara hoki ki nga Ture katoa o mua ake nei i tuku katoa iho i te mate mo te iwi Maori. Kei te tatari tonu atu matou ki te mahi a te Kawanatanga e mahi ai hei oranga mo te taha Maori. E mea ana au kia nekehia atu tenei korero.

Hirini Taiwhanga. — Kei te whakatika atu ahau i ta te mema mo Akarana kia whakaritea te wa e korerotia ai ano, kei tukua mai i te wa e raruraru ana matou. I te Komiti matou i te ata nei a whano ka ngaro atu matou i te korerotanga o nga Pire nei. No reira au ka tautoko i tana kia whakaritea mai te wa hei korerotanga mo enei Pire. Kua pumau taku whakaaro ki te piri tonu M nga hiahia a toku iwi mo runga mo enei Pire.