Komiti mo nga Mea Maori o te Kau-nihera whaikorero a H. K. Taiaroa mo runga mo "Te Pire Whakatika-tika, 1890," i te Tune Rahui Maori o te Tai Hauaurn o te Waipounamu me Whakatu.

Te mate nui kua pa. No te tau I860 ka retia e nga Maori te rahui mo te utu iti me te mohio ano o nga Maori me nga Pakeha. kia mutu nga tau e rua tekau ma tahi, me waiho katoa te whenua me nga whare, me te kore utu whakarite.

No te mohiotanga o nga Pakeha mea ake mutu a ratou riihi, ka wehi kei hoki nga whare ki nga Maori. Katahi ka mahia tetahi ture, tona ingoa ko "Te Ture Rahui Maori, 1883." Ka murua e page 8tenei ture nga moui me nga whare e tika ra me riro i nga Maori. Ahakoa kua oti ano te muru nga moni utu o nga whare a nga Maori, ka mahia atu ano tetahi ture tino muru ara "Te Ture Rahui Maori o te Tai Hauauru o te Waipounamu me Whakatu, 1887." Ko te mate tenei e tau nei ki runga i nga tuara o nga Maori whai take ki tenei rahui apiti ki nga rahui katoa o te Wai-pounamu i roto i aua Ture Rahui Maori kua kiia ake nei.

Ko te mate nui tenei o aua ture. Ko te rironga ma te Paremete e mahi he ture mo runga i nga whenua motuhake ki nga tangata noaiho. Ki taku titiro mo te taha ki au me te titiro hoki a era tangata whai take kaore i te tika te mahinga ture kia riro nga utu mo nga whare me nga whakapainga i nga pa-keha tuatahi nana nei nga riihi. Note-mea na nga tangata whaitake tonu era rawa katoa.

Ki te whakaaro o nga tangata whai-take he mea tenei ma te koroni o tenei whenua e whakariterite i runga i tetahi utu nui rawa, ki ta te tika i mahara ai mo runga i enei take raruraru nui.

E te Tiamana me nga mema, me whakaaro ano taku hiahia me taku e tono nei mo runga i enei take taimaha rawa. e hara i te mea pai kia kiia he tono hanganoaiho taku tono engari he kore noku e marama ki nga mahi o enei ture, e hoatu nei te oranga o nga tangata whaitake hei whakanui rawa atu i nga tangata kaore nei a ratou take tika ki aua whare me aua mahi katoa. Ko taku e korero nei mo nga tangata reti tuatahi. Kaore aku korero mo nga tangata reti tuarua, he take ke tera.

Kaore rawa au i kite i te marama o te mahi whakahaere a te Kaitiaki mo te Katoa i a ia e whakahaere nei i nga tikanga me nga moni o nga Rahui i Mawhera.

(1.)	Kaore i te marama te tuha i nga moni o nga reti:
(2.)	Kei te tino nui rawa te tono utu mo te mahi kohikohi mo nga reti;
(3.)	E rua nga tono komihana, he komihana ke ma nga tangata kohikohi mai i nga moni i roto i nga Pakeha, he komihana ke mo te Tari o te Kaitiaki mo te Katoa, mo runga mo aua moni ano kua utua atu ra ano he komihana i te tuatahi.
(4.)	Kei te pokanoa te tango a te Kaitiaki i nga moni o nga hea o nga tangata o roto i te ka-raati, hei moni aroha atu hei utu takuta mo etahi atu tangata, me te kore kupu whakaae atu a tetahi tangata whaitake.
(5.)	Kaore i te marama kia utua nga moni a nga tangata whaitake e te Kaitiaki ma etahi tangata o whao atu o te hunga o roto i te karaati.

I runga i enei take katoa e mau i runga ake nei e mahara ana ahau, me-hemea ka mahara te Komiti, kaore i tino marama i a ratou i te tata o te wa e mutu ai te noho o te Paremete, hei rapu i enei raruraru taimaha. Ko te mea tika marama me rapu tetahi tika-nga e taea ai te whakatika enei raru-raru katoa.

Ka inoi atu au kia whakaarotia paitia tenei inoi.