Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Te Kani a Takirau rāua ko Mokena Kohere

Te Kani a Takirau rāua ko Mokena Kohere

'Ko Te Kani a Takirau he tangata tū rangatira, he tangata roa, he kiritea, he ātaahua. He urukehu ōna makawe, he mingimingi. Kāhore he tohu o te rangatira i ngaro atu i a ia. I te mea he tangata tino rangatira ia ko tōna iwi he tangata tapu. E whakarongo ana rātou ki āna kupu katoa, ki te tuhi noa rānei a tōna ringa. I noho ia ko ia anake, kāhore i whakapiri ki nga tāngata noa. Tokorua, tokotoru rānei nga tāngata e tata atu ana ki a ia, he rangatira anō ko ēnei ōna kaitiaki. Ki te haere ia, ka aru he ope i a ia hei tiaki i a ia. page 91

He tino hoa a Te Kani a Takirau no te Pākehā; i whakanuia e ia te Pākehā, kaore hoki āna whiriwhiri i te Pākehā. Na tēnei tū ōna ka pīrangi ia ki nga hē o te Pākehā, ka reka ki a ia te waipiro, ā, na te waipiro hoki i hohoro ai tōna mate. Ahakoa he tino hoa ia no nga mihinare, i manaaki, i tiaki i a rātou, otirā kore rawa ia i tahuri ki te whakapono, i haere rānei ki te karakia.

Ko Mokena Kohere i rerekē tōna tū. Kaore pea ōna whakapapa[118] i eke ki o Te Kani, otirā he tangata mananui whakaharahara, ā, i tino whakarongo te iwi ki a ia. He tangata toa, he tangata kaha, otirā he tangata tino aroha, he tangata ngāwari, engari ka riri ana, murara ana te ahi. I rite ia ki a Te Kani he pīrangi ki te Pākehā, ā, mehemea i tūpono e tuku ia i a ia kia mate mo te Pākehā. I tētahi rā mai i a māua ko Mokena e kōrero ana i te waharoa i ākarana, ka haere mai tētahi Pākehā ko Kāpene Wiremu o te kaipuke Kāwanatanga, ka tangi ki a Mokena, ka pupuri i tōna ringaringa. I ui atu au ki a ia mehemea e mōhio ana ia ki a Mokena. Kātahi ia ka mea mai, 'E mōhio ana au? Tino tika rawa kia mōhio au ki a ia. I ētahi tau maha ka hori nei ka pae taku kaipuke ki te ākau i Waiapu. Ko te haerenga mai o nga Maori ka murua katoatia nga taonga o te kaipuke, ā, tata tonu hoki au ka patua. Otirā no te putanga mai o tēnei tangata ka whakahaua e ia nga tāngata kia whakahokia mai aku taonga kia taria ki tōna whare. Nāna anō mātou ko ōku hoa i atawhai ā tae noa ki te rā i tū mai ai he kaipuke ki te tiki mai i a mātou.'

I kata a Mokena ki te kōrero a taua Pākehā, i kii hoki ia he pono taua kōrero. I tino pau nga whakaaro o Te Taka (Stack he mihinare i noho ki Rangitukia) ki a Mokena Kohere, i kiia e ia a Mokena ko Kīngi Rawiri.

Hohepa Peka

Te Pīpīwharauroa nama 53, Hune 1926. Whārangi 413.

He whakamārama: He mea tango mai no nga kōrero a J. G. Baker, (Te Peka) he tamaiti na tētahi o nga mihinare tuatahi i noho ki Te Tairāwhiti. I noho tōna pāpā ki Uawa i te tau 1842, ki Rangitukia i te tau 1853. Ka mārama, i tino mōhio ia ki a Te Kani a Takirau rāua ko Mokena Kohere.

I mea a Te Peka, 'I mua atu o te mutunga o āku kōrero e hiahia ana ahau ki te whakapuaki i ētahi kupu ruarua nei mo ētahi rangatira tokorua kua whakaahuatia ake e au nga ingoa notemea kei runga noa ake rāua i ērā atu, ā, i te nui whakaharahara o o rāua mana, he ture a rāua kupu ki o rāua iwi, puta noa te whenua page 92

katoa.' Reweti T Kohere

[118]Kaore tēnei kōrero i tika. Kotahi tonu te take mai o Te Kani-a-Takirau, o Te Houkamau, o Te Potaeaute me Mokena Kohere. Na Tūwhakairiora ko Tuterangiwhiu nāna a Te Moahiraira rāua ko te taina ko Te Hukarere. Ka heke a Mokena Kohere i runga i a Te Moahiraira, ka heke a Te Kani-a-Takirau, a Te Houkamau, a Te Potaeaute i runga i a Te Hukarere, i te taina. Ko tō rātou ara whānui tēnei ki te taha ki a Ngāti Porou. Kei 'The story of a Maori Chief.' te nuinga o nga kōrero mo Te Kani-a-Takirau.