Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Te āmine a Ngāti Porou

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section

Te āmine a Ngāti Porou

Ka tae rā a Te Wiremu Parata ki roto o Waiapu arā ki Whakawhitirā, ka mātakitaki ki te āhua o te whenua, o te tangata, ka kī na ia, 'he whenua mōmona tēnei, ā, he iwi tēnei e tika ana kia tukuna mai he page 95 mihinare mo rātou.'

Kua kite ake rā e au he whenua whakarihariha to Ngāti Porou, na te kanohi Pākehā kē i kitea ai he whenua pai. Inā koa i kitea nei e nga kanohi o Wiremu Parata i te tau 1834. Na ināianei, 1930, kī tonu te Tairāwhiti i nga uri o te Karuwhā[121] rāua ko te taina ko Parata[122] he iwi tohunga hoki a Ngāti Wiremu ki te titiro whenua, ki te whakatipu kararehe.
Ka tae mai rā nga rangatira o Ngāti Porou, i kawhakina e te kaipuke patu tōhora ki Pewhairangi[123]me Taumatākura[124] i a Wiremu Parata te whakahoki mai, ka hoki tērā ki Ngāpuhi. Ko Taumatākura tēnā ka anga ki te whakaako i a Ngāti Porou ki te Rongopai a Ihu Karaiti, ā ka mīharo a Ngāti Porou. Ahakoa he aha te kōrero a Taumatākura i rite tonu ki āna kaiwhakarongo, he kōrero whakapono katoa, he kōrero tipua, heoi anō ta rātou ko te āmine anake, kāti, i te tini o te tangata ka wawe haere te āmine, anō he tai e haruru ana ki te ākau. Ka kī a Taumatākura, 'I haere mai au i Paihia.[125]'

Ka kī a Ngāti Porou, 'āmine.'

'I haere mai au i Te Kerikeri.'

Ka kī anō a Ngāti Porou, 'āmine.'

'I kite au i a Te Wiremu Karuwhā.'

Kātahi ka kūmea te āmine inā hoki e whā nga karu o tēnei; 'ā

. . . ā . . . mī . . . nē . . . '

Na Reweti T Kohere

He whakamārama: Me tango mai ēnei kōrero mo Ngāti Porou i Te Toa Takitini nama 108, Hepetema 1930. Whārangi 2140.—Nga Etita

[121]Karuwhā. Ko Atirikona Henare Wiremu, i kiia ai ia ko Te Karuwhā na ōna mōwhiti. Ko tēnei tētahi o nga tino mihinare o te Hāhi, ā, e kī ana a Lindsay Buick ko tētahi o nga tāngata nunui o Niu Tīreni. I te whawhai a Hōne Heke rāua ko Kāwiti ki te Kāwanatanga na nga whakaaro a Te Karuwhā i whawhai rangatira ai nga Maori. I tahuri ai a Ruapekapeka no te mea i te karakia kē nga Maori i te Rātapu ka kōkiritia e nga Pākehā. I whawhai ki te Niu Tireni Kamupene mo te tango a taua Kamupene i nga whenua Maori. Nāna i hanga ai te Tiriti o Waitangi i kore ai hoki e murua nga whenua o Ngāpuhi mo te raupatu. I whakahēngia ia e Kāwana Kerei mo tana hoko whenua hei kāinga mo āna tamariki. I whakapae anō te Kāwana i whakahoa a Te Karuwhā ki a Hōne Heke rāua ko Kāwiti. Ki te kī a Lindsay Buick he hē te whakapae a te Kāwana. He āpiha manuao a Te Karuwhā i mua atu i tōna tūnga hei mihinare.

page 96

[122]Parata: Ko Wiremu Wiremu Parata arā taina o Te Karuwhā. Ko ia te Pihopa tuatahi o Waiapu. Nāna te whakamaoritanga o te Kawenata Hou.

[123]Pewhairangi: He ingoa Pākehā tēnei ko Bay of Islands arā Whanga-moutere. Ko Taumarere pea te ingoa tika. He whakatauki na Ngāpuhi, 'Ka totō te puna i Hokianga ka mimiti te puna i Taumarere; ka totō te puna i Taumarere, ka mimiti te puna i Hokianga.'

[124]Taumatākura: Piripi Taumatākura. I riro herehere i a Ngāpuhi. Nāna i kauwhau tuatahi te Rongopai ki a Ngāti Porou.

[125]Ko Paihia me te Kerikeri nga kāinga i noho ai nga mihinare ki Pewhairangi.

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section