Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Nga Poropiti a Te Rangitauatia

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section

page 147

Nga Poropiti a Te Rangitauatia

E hoa, tēnā koe! Tukua atu ēnei kupu hei titiro iho ma ōku hoa i nga marae e tae ai ta tātou manu, hei whakahāwea iho ma rātou, koia ka tuhi atu ai.

He hanga, āhuareka te moemoeā i te kitenga i nga hoa me nga whanaunga kua mate atu rā kai te pō. I te moenga e noho tahi ana, te ohonga ake i te ata, tirotiro noa ana. Ka waiho hei māharahara ma te ngākau e kii ai te whakaaro taihoa au ka haere ki te hui e karangatia nei ka tū ki Heretaunga, kia kite ai au i ōku hoa. E whakaaroaro tonu ana te ngākau mo tēnā āhua ka tangi mai te pere, ka kii anō te whakaaro ka haere ahau ki te karakia me kore au e tohungia e te Atua. Ka kite au i ōku whanaunga no reira ka mea ahau he taonga whakamīharo te moemoeā. To mahi rā e te Atua ki te hōmai i tēnei taonga nui ki te tangata. Ahakoa e kii nei Te Pīpīwharauroa he kii takapu te pūtake mai o te moemoeā, māku e kii he mea homai anō e te Atua, inahoki te takitaki o nga tāngata tika ki te moemoeā.

Kaore anō a Ngapuhi kia tae mai ki te Tairāwhiti me te Pākehā kaore anō kia tae mai ki ēnei motu ka moemoeātia e Te Rangitauatia. Ko tana moe tēnei: I kite ia tokorua nga tāngata e kōrero ana mai ki a ia, ko te reo o tētahi e 'Mara [187]' ana, ko te reo o tētahi e 'Kihi[188] ' ana. Ka oho ake ia, ka kōrero me te whakamaori anō i tana moemoeā. Ko te whakamāoritanga tēnei a Te Rangitauatia, 'E kore e toto te pakiaka hinahina i runga i a au ka rongo ake au e 'mara' ana e 'kihi' ana. Mate atu a Te Rangitauatia. E hia tekau tau muri iho kitea rawatia ake a Ngāpuhi tū ana i Waiapu ki te patu tangata. Ko Motukokotui tēnei, ko Hautupakoko, ko Kokai[189]. Ko nga kupu tēnei a Ngāpuhi i taua wa, 'Pokuru,' ka kii tētahi, 'Kaore pokuru, e mara, whakarewa te papatu[190], e mara, i aua rirapa, ka taua koe.' E hia tau i muri i a Ngāpuhi ko te Pākehā tēnei tū ana i uta nei, anei te 'kihi' nei, e rūri i te whenua. E kore hoki e hapa te moemoeā i kite ai.

Na Manihera Waititi

Te Pīpīwharauroa, 1902.

He whakamārama: Ko tēnei ingoa mo te kōrero nei na Reweti Kohere, engari ko tōna ake ingoa, i roto o Te Pīpīwharauroa nama 54, Akuhata 1902. Whārangi 10, ko 'Te Moemoeā'. Na Reweti hoki i tango te kōwae tuarua, ā, ko nga kōrero e whai page 148 ake nei e mau tonu ki ta Manihera i tuhi rā.—Nga Etita

[187]Mara: ko te kupu a Ngapuhi mo te tangata.

[188]Kihi, ko te ingoa a te Maori mo te Reo Ingarihi, he Reo Kihi.

[189]Ko nga pā ēnei o Ngāti Porou i tahuri i a Ngapuhi. E kiia ana, i te kitenga atu o Ngāti Porou i nga pū a Ngapuhi, ka pōhēhē he whā (rau) māmaku, kātahi ka karanga whakaitaita atu, 'Haramai ēnā whā māmaku ki ēnei whā māmaku.'Ko te taua tuatahi ki te patu i a Ngāti-Porou na Te Morenga rāua ko Hongi i te tau 1818. I kawhakina te tuahine o Te Morenga e nga Pākehā o te kaipuke Venus. I rongo a Te Morenga i whakaūngia tōna tuahine ki uta, ā, na Ngāti-Porou. I te tau 1820 ka whakapaea a Te Whetumatarau (Te Araroa) e Pomare rāua ko Te Wera. Kaore te pā i taea engari he mea hangarau i heke iho ai nga tāngata ki te raorao, i patua ai e Ngapuhi, i riro herehere ai he tokomaha. No tēnei wā i riro herehere ai a Te Rangipaia i a Pomare. He tipuna a Te Rangipaia no Wiremu Potae o Tokomaru.

[190]Papatu, arā ko te papa.

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section