Te Wahapu Block, River Kawakawa, Bay of Islands District.
1831. 1 June.Bay of Islands District.He tuhituhi hokonga wenua i te Pei o Hairangi i Nutirengi, he
tuhituhi no te hokonga e nga tangata maori tokomaha, ko o ratou ingoa kua oti te
tuhituhi; Me to Kirepeti
Te Wahapu. Mea mo te hokonga. E mea ana Na, na taua Kirepeti Mea kaihanga kaipuke o
te
Gilbert Mair. kainga i huaina ko Pitahere, i Koterani no nga rangatiratanga huihui o
Piritane Nui, a Airirani. Na, na te atawai o te Atua e noho nei a Kingi Wiremu te
tuawa hei Kingi, a e pono ana taua Kirepeta Mea e rongo ana ki taua Kingi Wiremu
te tuawa, ki o muri i a ia, ki nga tangata katoa e meinga aua hei wakarite mona, a
ekore ia e rongo ki etahi tangata ke atu. E mea ana i hiahia ia kia noho i taua
kainga me ona wahi kia mahi ai i tona mahi, me ara atu mahi tika katoa ona i taua
Pei o Hairangi i Nutirengi i ara wahi ke atu ano ranei i Nutirengi ingoa aha
ranei, a kia noho i aua wahi mahi ai i ona mahi me te tiakina ano e taua Kingi
Wiremu te tuawa me o muri i a ia me nga tangata hei wakarite mona, mo aianei nei
ano, kua wakaae kia hokoa a kua hokoa etahi wenua
[350 acres.] kikonei. Ua oti ia te wakarite nga utu me nga tini taonga me nga mea i
tuhituhia ki konei. A ko aua taonga me aua mea kua hoatu, kua ea ki te hunga kua
mau nei o ratou ingoa me o ratou tohu ki te pukapuka nei, a e mea ana ano ratou,
kua riro atu ki a ratou aua mea he mea wakarite ki o ratou ingoa, kua rite nga utu
ki a ratou mo aua kainga kei anga kei tohe amua atu kia hanga kia wakaarahia te
aha noa te aha noa ranei e ratou ki runga ki aua kainga e ratou ranei, e o ratou
hunga, e o ratou wanaunga, e o muri ranei i a ratou. Ko ratou ra enei:—
Ko te Toru. | Kotahi pu, kotahi kaho paura, kotahi puka, ngahuru pauna tupeka, tekau
ma rua paipa. | Mo te kainga e ahu atu ana ki Motukahakaha, tika tonu atu te kaha ki te
Hauta ra runga i na maunga ki te wakamate nga o Rua Mokomoko tae noa ki te
kaha e ahu atu ana ki te Weta, ko taua kaha te porotutukitanga o te taha ki
te Ita o te kainga e ahu atu ra te taha o te moana ki te Nota, tae noa ki
Waipara. |
Ko Kowai. | | |
Ko te Kapotai. | | |
Ko Haututu. 4 Tangata Maori no Nutirengi. | | page 77 |
Ki a Hamu, wahine maori. | Kotahi pu, kotahi puka kotahi kaheru, kotahi kohua, kotahi patiti,
ngahuru pauna tupeka, tekau ma rua paipa kotahi rau paea, erua kutikuti,
kotahi paraikete, tekau pauna paura, e rua rau mata. | Mo te kainga ara mo Waipara mo te Motu ara te Toretore, ko te
tutukitanga o te Ita kei te wahi kua oti nei te wakahua a Motu Kahakaha, ko
tetahi ki te Nota e anga aua ki te Pei ara ki te moana, ka ra reira tonu a
tae noa ki te rae e anga ana ki te Toretore e hono ana ki te tuawenua ina
pakoa te tai a ko taua Toretore e kapi ana i te moana taka noa. Ko te tino
rae o te Ita ia o te Awa o te Kawakawa, a kua hokoa tahitia me Waipara,
kahore he wahi o ia kainga kihai hokoa. |
Ki a Taratikitiki, he tangata maori. | Kotahi pu, kotahi kaheru, kotahi puka, kotahi patiti, ngahu pauna
tupeka, tekau ma rua paipa, e rua kutikuti, e rua rau mata, e rima tekau
paea. | Mo te Heiawa mo te wahi e hono ana ki Waipara i te rae e anga ana ki te
Toretore e araia ana e te tai ki te Hauta maro tonu atu ki rae i te taha ki
te Wahapu. |
Ki a Hoia, he tangata maori. | Kotahi pu, kotahi puka, kotahi kaheru, kotahi patiti, ngahuru pauna
tupeka, tekau ma rua paipa, e rua, kutikuti, e rua rau mata, e rima tekau
paea, kotahi kohua. | |
Ki a Hiamoe, tangata maori. | Kotahi pu, kotahi kaho paura, kotahi kohua, kotahi puka, kotahi patiti,
e rua rau mata, tekau pauna tupeka, tekau paipa, e rua kutikuti, kotahi rau
paea. | Mo te kainga i te Wahapu mo te wahi e hono ana ki te Heiawa i te taha ki
te Nota, e araia ano i te tai ahu atu ana ki te Weta tae noa ki te toka e
wakangaromia ana e te tai tutuke he tata ki Kumaratahi. |
Ki a to Pukututu. | Kotahi pu, kotahi kaho paura, kotahi puka, kotahi kaheru, kotahi kohua e
rua rau mata, tekau pauna tupeka, tekau ma rua paipa, kotahi rau paea, e rua
kutikuti, kotahi patiti. | Mo nga kainga erua mo Kumaratahi, mo te Kohekohe, e hono ana taua
Kumaratahi ki te Wahapu ki te taha ki te Nota, a tika tonu atu ra te moana
ki te Hauta ki te awa ki te repo manawa e hono ana i reira ki te Kohekohe,
a, maru tonu atu taua Kohekohe ki te moana ki te Hauta ki te awa ki
waenganui o te repo nui ma nawa, ki te Rua Mokomoko, tika tonu atu i te taha
o taua awa ki te wakamatenga tutuki ana i reira ki te kaha e maro atu ana ki
te Ita, ka hono i reira ki te kaha i runga i nga maunga e ahu atu ana ki te
Hauta i Motu Kahakaha. Ko nga kaha e rua i wakahuatia nei nga wakaporonga o
aua kainga o te Hauta o te Ita, a ko to Toretore te hono atu ana ki ara e
araia ana e te wai moana, ki te Nota ki te Weta. |
Receipt. A e wakaae ana nga tangata kua riro atu ki a ratou na taua Kirepeti Mea,
ehara i te tangata ke atu, nga mea kua oti nei te tuhituhi ki konei, a e mea ana
ratou, heoi, kua ea te utu mo aua kainga, a ko taua hunga kati te pupuri i aua
kainga e ratou, e o ratou tamariki, e o ratou wanaunga, e o ratou huanga ano hoki,
otira ka tukua katoatia ki taua Kirepeti Mea, ta te mea kua riro i a ia, a e hei
ano taua Kirepeti Mea te mahi, te ngaki,
the hanga ware, a e hei ano te mea i taua
kainga, te tuku atu ki a wai noa atu ranei, pena me to tawahi i te Rangatiratanga
o Piritane Nui o Airirani, a e hei ano taua Kirepeti Mea te mea atu ki taua Kingi
Wiremu ki taua kainga, ki ona tangata wakarite mona, kia wakaorangia ia ina poka
ake te tangata tango i aua kainga, ahakoa Pakeha, ahakoa tangata maori, a e u taua
Kirepeti Mea me ana Uri me ona huanga me o muri iho i a ia te pupuri ki aua kainga
katoa ekore ratou e hei te tango, o ratou wanaunga ranei, o ratou uri ranei me o
muri iho i a ratou ki te tikanga o ta te tangata maori o ta Piritani Nui ranei,
hore rawa. A ka oti tenei hokonga te wakamaori ki te Ukenenga o ta nga Mihanere o
Piritani Nui ki te tikanga o a ratou Reta, me nga ingoa o te hunga tawito no ratou
nei te kainga, me nga ingoa ano hoki o te hunga nona nei te kainga i tenei ra ma
nga Mihanere e noho nei ano i tenei wenua, a ko tenei wakamaoritanga kua oti te
korero ki aua tangata maori o Nutireni, na ratou nei i hoko aua kainga, a kua na
rawa o ratou ngakau, kua meinga ano hoki o ratou tohu ta te mea hoki kua tatu te
utu,
page 78ara, nga mea kua oti nei te
tuhituhi ki konei, ehara i te mea tinihanga, ehara i te mea tahae, ehara i te mea
wakawai. Ko te wakaae hoki tenei a ratou, kua oti te wakapa o ratou tohu ki konei,
i te ra tuatahi o Hune i te tau o to tatou Ariki, o Ihu Karaiti, Kotahi mano e
waru rau e toru tekau ma tahi. I meinga tenei ki te ngakau pai, ahakoa he, ahakoa
aha ranei, ka oti te tuhituhi nga ra me nga tau ki ta Piritani nei ritenga, ta te
mea kahore hoki o konei tikanga i tenei wenua i enei ra.
Ko nga ingoa tangata maori—
Taratikitiki x tona tohu.
Hoia x tona
tohu.
Hiamoe x tona tohu.
Pukututu x tona tohu.
Hamu x tona
tohu.
Toru x tona tohu.
Kokowai x tona tohu.
Kapotai x tona
tohu.
Haututu x tona tohu.
Ko te kai titiro ki nga tohu Ko te kai titiro i nga ingoa—
Signed
Ao.
Signed Reureu.
Signed Tihei tona tohu x.
Signed William Gilbert
Puckey.
True Copy.
Henry Tact Kemp.