Ko nga tikanga o te mea e tuku nei i te One One, i te Taonga ranei,—kaore haunga o te tuku oti atu—erangi ano, o te tuku whakahoki ano ki te tangata nona nga Rawa.
Wharangi tuatahi.

He tuku ke ano, he tuku ke ano to te aha, to te aha; ko te tikanga i te utu hokohoko, he oti rawa atu tera— inahoki, kua taka tona utu kua riro rawa ki te tangata nana nga moni; ko te tuku—whakahokihoki—ko te tu tenei i te one one, i te taonga ranei e puritia nei—ko te utunga kautanga o te wahi i puritia ai, muringa iho, ka hoki ano ki te tangata nona te taonga:

Inahoki—ka karanga au ki te Waka o tera tangata kia tukua mai hei waka moku, ka utu ai te hoenga o te waka—he tuku whakahoki ano tera i te waka—ko te tu ano hoki i te tangata e haere nei ki te kimi mahi mana— ka riro mai te utu o nga mahi a ona uaua—hoki marie ana te tinana tangata; a—he tuku ano—he ingoa ke tona—tona ingoa he Reti—ko te tu i te whare o nga pakeha e tukua atu nei hei nohoanga mo etehi pakeha ke atu; a—he tuku ano, ko te tukunga mai o nga moni a tera tangata ki au takoto ai—ka hoki ano ki te tangata nona nga taonga—apiti atu—ko etehi Hua—hei whakautu mo te ngaronga mai o ana Moni ki au hokohoko ai; he page 61tikanga tuku a—whakahokihoki tenei—he ahakoa; ko te ingoa i rere ke—ko te tikanga i rite tahi—he tikanga whakautuutu, whakahokihoki, ki te tangata nona nga taonga.

I mua,—na te Ture a Mohi i whakarite, kia kaua nga tangata o Iharaira e mahi—e—hokohoko kia ratou whakaratou ano, no te mea, kihai ratou i waiho hei Iwi hokohoko taonga—engari ano te mahi ahuwhenua, ko te tino mahi tera ko te oranga tera i whakaritea ai mo ratou, —nokonei, kahore hoki he wahi hei peratanga mo ratou— engari—kotahi rawa te wahi—ko te wahi puta mai o te mate, o te raru ranei—hei konei ka whakaputa i te aroha, —me aroha whakateina—me hoatu noa atu te rawa,—i penekitia ai te tikanga mo ratou, he matua kotahi—he tamariki tahi—ko nga putanga o te whanau a Hakopa— tona ingoa nui ko Iharaira—no konei te kianga iho kia ratou—me hoatu noa atu te Rawa—me aroha whakateina:

Engari, ka puta mai he Iwi ke, ki te tono moni,— haunga ano te Iwi o Iharaira—ka tika kia tonoa he moni whakautu—kotahi tahi te kupu i whakaritea iho mo ratou—e puta mai he Iwi ke ki te hokohoko, kia pai te tikanga—kia ngawari—kei apo—kia atawhai, kia kaua he kino, he aha—he aha.

Kahore hoki ianei he pokangaketanga o te tikanga tuku whakahokihoki nei—he ahakoa moni, taonga, whare ranei, whenua ranei, he rite tonu—ko nga ingoa kau i rere ke—ko te tikanga ia kotahi tonu,—ko te hokinga atu ki te tangata nona nga taonga—ko te apitiranga atu hoki i uga [sic: nga] Hua whakautu mo te wahi i motu ke mai ai nga Rawa ki au, ki te tangata ke ranei takoto ai.

page 62

Wharangi tuarua.

E hoa ma, katahi rawa ano te tikanga pai koia tenei, kia waiho, ko te tangata hei tuku i tona wahi whenua ake ano, i nga whare ranei, i te tini noa iho ona taonga, —a ia tangata, a ia tangata—a rite tonu; Heoti—he whenua ano, he Iwi ke, kihai whenei te tika o nga whakaro, me o nga pakeha o Ingarangi,—inahoki, he Iwi ano, he Iwi kuare, he hangatakoto noa ona whenua,—ehara i kiia ai no te tangata kotahi, huata no te katoa,—ko nga otaota, ko nga patiti, me kai e nga Kararehe a te katoa— kaore hoki tetehi e whakatika mai ki te mea nona ake te whenua, no tera atu ranei, ko te rite kei te moana e hoehoea nei e te nuinga o te tangata, eke tonu atu ai te mano o te tangata hei hoe;—engari, ko te tu o enei Iwi—i whakatupu kararehe,—kaore hoki ona kainga tupu ake—he hanga kopikopiko noa—kaore e ngaki— kaore e aha,—inahoki—ekore ianei e tau te ngaki o te one one, kia waiho, ma te tetehi tangata ke e tiki mai nga kai, e hauhake:

A,—he whenua ano, he ritenga ke—ka oti te Waerenga te ngaki ki te kai ekore te tangata ke e hei te poka mai— engari ano—ka maea nga kai—ma te tangata ke tera e tiki mai e ngaki, riro rawa i a ia—kahore hoki, he kianga atu; ko te tu tenei o te whenua o Kenana i te nohoa nga ai o Aperahama raua ko Ihaka ki reira—inahoki te korerotanga mai a te Upoko 26 o Kenehi—i te 12 o nga rarangi— to tetehi wahi hoki, kei nga mahi a nga Apotoro 7 o nga Upoko—te 5 o nga rarangi.

Heoti—ka tahi ano te tikanga he—inahoki,—ka wheneitia tonutia he tikanga, nohea hoki e tahuritia te one one—i te wehi kei tikina mai te wahi a te uaua o te tangata, riro te tango e te tangata ke—he maha ianei page 63nga raru o taua tikanga nei—o te one one takoto noa; he turoro pea, rokohanga iho e te matenga—ko te mahinga kai kua oti; riro tonu atu i te tangata ke te tango— kowai koa hei ki atu—a—he matenga rawatanga ranei,— ka mate,—ko nga tamariki kihai pea i kaha ki te whenua o to ratou Matua—ka riro ano hoki tera te tango, maumau mahi noa—mate noa i te mahinga—riro ke i te tangata te one one; ko te tu tenei o nga one one takoto noa:

Me pewhea, ra te tikanga pai? Engari—me penei, me waiho marie ano mo te tangata ake ano tona one one hei taonga tuturu mau ake mona—hei hoko noa atu mana—hei aha noa, hei tuku—a—reti ranei, hei aha ano, kei ta tona ngakau e pai ake ai ia—ko te tikanga pai tenei—kia whiwhi rawa ake te tangata ki tona wahi ake ano, ahakoa nui, ahakoa iti; kia kore ai hoki he kianga mai ma tera tangata ke atu:

He tikanga ke ano mo te whenua iti—ko te whenua pea i iti—ko nga tangata i tini—kei konei ka nui te utu o te one one;—i kake ai te utu o te one one, he tokomaha no nga tangata e minamina atu ana—ko te whenua i kore, he wahi iti, ko te tu ano o te whenua kei te ritenga o te mano o te taonga—inahoki, me titiro ianei ki te Hoiho—ka ruarua nga Hoiho, ko nga kai hoko i tokomaha, ka kake haere nga utu o nga Hoiho—ka riro i te kaha o tera o tera, i te hiahia kia riro mona;—i minamina ai te tangata ki te hoko i te taonga, he ahakoa one one, mea ke atu ranei—he mohiotanga no tona ngakau—to te rironga e riro ai—tona raweketanga—he moni ano tona huanga mai ki muri iho—nokonei—ekore hoki te tangata e hoko noa i te one one i te taonga—ka pa ano kia mohiotia tona huhuatanga—ka tahuri ki te hoko; tona tu, to te one one i minaminatia ai, ko nga hua, ko nga page 64kai, ko nga mea whanau mai ina mahia e te ringaringa o te tangata,—Ko te whenua i kore e tupu te kai—ekore tera one one e hiahiatia—kaore hoki ona huhuatanga—a —he whenua ano,—tona rite kei o Marikena—he momona —he nui noa atu—kahore hoki i minamiuatia—na te toko iti o nga tangata—ko te whenua he nui ke noa atu— nokonei ka iti tona utu he kore ekore e minaminatia—Kei Ingarangi, he ritenga ke ano tona—na te Mano tini one one o te tangata, ko te whenua i iti—ka kake haere tona utu —na te tokomaha o te tangata hei minaminatanga atu— nakonei i taongatia ai te one one o Ingarangi;

Ko etehi e ki ana, na te kai i ora ai te tangata, na te hua o te one one, koia te utu o te one one i rite ai—he tika ano, na te kai i ora ai te tangata—otira, ekore ano e ora kau i te kai anake—engari ano—ma raua tahi ko te Kai, ko te Angi, hangia ai ki roto o te tangata ka whai manawa ora te tangata—heoti, ko te Ha e hangia nei e te tangata, ehara i te mea whaihanga e te ringaringa o te tangata e tika ai te mea he taonga—he taonga ano ia—otira, he taonga tuku noa mai na te Atua hei wairua mo te tangata, kahore hoki ona utu—nokonei i tika ai te kupu nei—ko te taonga tuku noa mai, kahore ona kianga, kia whaiututia—heoti, kua kitea ano ki to mua korerotanga—na te iti, na te pai hoki o te taonga—ahakoa one one, ahakoa aha,—na reira, tona utu i kake ai,—ehara i kiia ai—na nga Moni anake, na te mate uaua ranei, ka ngaro ki te whenua, i nui ai tona utu—he hori, na tera ano ia tetehi wahi, otira,—na te momonatanga o te whenua—na reira i kake ai,—ahakoa whakapai noa i te whenua kia tupu ai te kai,—ka kore e tupu, kowai koa te tangata e minamina ki tena whenua; He whenua ano, tona painga ko nga tarutaru kau, hei page 65whangai Kararehe—a he taonga ano ko nga toka o waho o te akau—tona painga ko nga Rimu,—tahu ai, hei pungarehu hei hanga Hopi—hei hanga Karaihe—na reira i kiia ai anei kowhatu he taonga, kahore ona kai ma te tangata e tika ai te mea na nga kai hua mai o te one one i ora ai te tangata, na reira te utu o te one one i kake ai—kei te tikanga o te taonga, ka minaminatia te taonga—ka nui haere ona utu; ahakoa ko nga kai, hei oranga mo te tinana, ko nga Witi, ko nga Taewa ranei,— kaore hoki, ehara, i kiia ai— na reira i nui ai te reti o te whenua, na te rahi hoki o te utu ki nga kai ngaki o te one one, i kake haere ai te utu, he hori tahi—engari na te iti ano o nga kai, ko nga tangata mana e kai i tini—waihoki—ko nga kai ka tini—ko nga tangata i ruarua,—ka iti haere hoki te utu o te kai—inahoki me titiro ki nga Toka kowhatu kaore nei e ngakia ki te kai—tona taonga—he taonga ke—na nga Rimu —koia tona taongatanga—a—he mea ano he Tauranga Waka, mo te Waka hi Ika—kia tu ai te whare, kia pai ai te toanga ki uta—kia pai ai hoki te horahora i nga kupenga kia maroke—rokohanga iho, he Akau roa—heoti nei ano te wahi hei ekenga mo te waka ki uta—ka minaminatia e te tokomaha—ka kake haere hoki tona utu,—tuturu iho tuturu iho taua tikanga nei ki te mano o te taonga; ka iti te taonga ka nui tona utu—heoti—ka mutu tenei i konei.