Other formats

    Adobe Portable Document Format file (digital text)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

The Ancient History of the Maori, His Mythology and Traditions. Awatea, Taranaki, Nga-Ti-Hau, Nga-Ti-Rua-Nui [Vol. VIII, Māori]

Upoko 26

page (Mote P.65)(276)

Upoko 26

Nau mai e tama ki roto nei taua,
Ki titiro iho au taku tonga rerewha,
He motoi taringa no roto i te kopa.
Na to whaea na to tuahine,
Na Hine-porangi, he awe toroa,
No runga i Karewa nana i uru mai.
Tukua mai kia rere e tama, e pa,
Ki Mirumiru-te-po, te tatau o te po,
Ko te whare tena o Rua-kumea,
O Rua-toia, o Miru ra e,
O Ta-poro-peinga, o Kaiponu-kino,
Nana koe i maka, ki te apai o te whare, i.
E tama ma e tauwhirotia mai
Te waka o te makau, me tuku kia whano,
Nga mata kurae, ki Rua-taniwha,
E kia wawe ia te u ki O-tana-i-ea,
Tahuri atu ki tua, ki One-tahua,
E te whenua ra, e kihai au i kite
E takahia mai e Tuki-hawa-iki.

page (247A)

Te Whakapapa O Turi
(Nga-Ti-Hau)

Ka moe a Turi i a Rongorongo ka puta ko Turanga-i-mua, tana ko Tama-tea, tana ko Hiku-ao, tana ko Haere-ao, tana ko Te-ihi, tana ko Te-mana, tana ko Te-tapu, tana ko Te-maru-tuna, tana ko Te-maru-wehi, tana ko Te-maru-aitu, tana ko Te-maru-ariki, tana ko Te-hiko-o-te-rangi, tana ko Ra-tua-o-te-rangi, tana ko Rangi-tau-mai-waho, tana ko Rangi-pakihiwi, tana ko Rangi-hikaka, tana ko Maru-aia, tana ko Rake-kohera, tana ko Te-konatu, tana ko Te-ao-makiri, tana ko Tau-ope, tana ko Tai-pu, koia te tupuna o Hoani Rawenata, ta Tai-pu ko Kaia, tana ko Te-rangi-matao, tana ko Te-keo-te-herepu, tana ko Haimona-te-rangi-pohea.

Whakapapa O Kura-I-Raro-Hea
(Nga-Ti-Hau)

Ko Kura-i-raro-hea, tana ko Rongo-mai-te-kawa, ka moe te tuahine o Tu-tonu i a Reo, ka puta ko Kai-whare, ka moe i a Te-nui, ka puta ko Tope-ora, ka moe i a Hua ka puta ko Hau, ka moe i a Rangi, ka puta ko Hinahina, ka moe i a Papa-rangi, ka puta ko Wai-tui, ka moe i a Whare-rau ka puta ko Te-pehi, ko Karapepe.

Ta Rongomai-te-kawa ko Rangi-mata-nui, ko Heke-rangi, ka moe a Rangi-mata-nui i a Rerea ka puta ko Rere, ka moe i a Wai ka puta ko Reo, ka moe i a uru ka puta ko Kokopu, ka moe i a Rua, ka puta ko Te-take, ka moe i a Matere, ka puta ko Mahu, ko Puraho, ko Kahu-taha, ka moe i a Hiwi, ka puta ko Uinga, ka moe i a Patu-ngahere ka puta ko Puhi-o-nga-huruhuru, tana ko Ara.

page (263)(1)

Genealogical Table of Mahana's Mother's Side

Ko nga uri enei o Te Kahui-ru

page (247B)

Te Whakapapa O Rongo-Tea
(Nga-Ti-Hau)

Ta-rongo-tea, ko Puru-ora, tana ko Turi, tana ko Tahau, tana ko Tuitui, tana ko Rongomai-tahae(taha)-nui, tana ko Tama-kai-u, tana ko Hine-kupa, tana ko Tama-kai-kino i mate tenei i te ngarara, tana ko Taki-rau, tana ko Wai-aria, tana ko Rangi-a-uta, tana ko Tiranga, tana ko Tu-roa, tana ko Pehi-tu-roa, tana ko Mutumutu.

Te Whakapapa A Wai-Kauri
(Nga-Ti-Hau)

Ta Wai-kauri ko Tuku-tahi, tana ko Karewa, tana ko Ihu, tana ko Rua-tahora, tana ko Nga-huka, tana ko Takena.

Ta Hikihiki ko Rangi-haua, tana ko Kai-a-te-kowhatu, tana ko Rangi-ka-tukua, tana ko Naru, tana ko Hotu, tana ko Raho, tana ko Werawera, tana ko Nokenoke, tana ko Kamaruru, tana ko Takena.

Ta Ua ko Mutumutu, tana ko Tu-arau.

page (219)(3)

page (248)

Te Whakapapa O Nga Uri O Kahui-Tu
(Puke-Tapu)

Ta Kahui-tu ko Pou-tina, tana ko Pou-whena, tana ko Pou-wananga, tana ko Pou-korero, tana ko Pou-tea, ko Pou-rangahau, ko Pou-wara, ko Mauri-rangi.

Ta Pou ranga-hua ko Tu-po-rangi, tana ko Tu mokopuna, tana ko Poito-kino, tana ko Matau kino, ko Mou-nika, tana ko Tara-re, tana ko Marangai-kino, ana ko Rangi-kauru ko Te-whetu-o-te-ao, tana ko Torona, tana ko Ika pungapunga, tana ko Te-kahu, tana ko Maua-tahi, tana ko Tamati-tarepa, tana ko Te-teira-manuka, ko Wete rere, ko Te Manga-iti tana whare.

Ta Pou tea ko Hine-taka-waki, tana ko Hape ki tua rangi, tana ko Patiki-moe-roa, tana ko Rangi-patito, tana ko Nga-tara-puku, tana ko Nga-whete, ana ko Whiti uaua, ko Hine wai-papa kura.

Ta Nga whetu, ko Rangi-apiti-rua, tana ko Pou te-ahi, tana ko Rongo, tana ko Ritimana. A ta Hine wai-papa-kura, ko Ruru-te-aku rama, ko Te-roro.

Ta Ruru-te-aku rama, ko Te ika-a-te-mata.

Ta Ngana, ko Pararahi.

Ta ruru-te-aku-rama ano, ko Hokinga-rua, tana ko Punga-taka, tana ko Epiha.

Ta Roro, ko Ruru, tana ko Rawiri-rau-punga, tana ko Eruera.

Ta Ika-pungapunga, ko Te-Kanohi, tana ko Te-rangi kapo-tata, ko Te-rangi-kuru-patua. Tona whakatauki "Ko te patiti a te wheru."

Ta Rangi-kapo-tata, ko Tina, tana ko Rawiri-kai-uri.

page (249)

Ta Rangi-kuru-patua, ko Whetu, tana ko Tu-koko, tana ko Hori-kokako.

Nga Uri O Mauri-Rangi

Ka moe a Mauri-rangi I a Tau-parua, he ika tane mai, kahore ona waka, ka puta ko Rangi roa, tana ko Pou-rewa, tana ko Rangi roa, tana ko Tautau-piri, ko Te-horo.

Ta Tautau-piri ko Te mawhe, tana ko Mihi, tana ko Rere tawhangawhanga, tana ko Wiremu Kingi-te-rangi-ta-ke.

(To follow 249)

page (251)

Te-Rangi-Noho-Iho
(Puke-Tapu)

He kaumatua koroheke rawa a Nikorima-te-rangi-noho-iho, a koia te koro mutunga o nga koroheke o nga ra o te maoritanga o matou e kai tangata ana ano, i kite hoki aia i nga kaipuke u matahi mai ki enei motu, a i aua ra, te ingoa o aua waka pahi ko Te-tere-a-tupaenga-roa.

He toa aia no nga iwi nei no Nga-ti-haumia, a no Nga-ti-rua-hine o Tara-naki. He uri aia no Te ao nui nona te whakatauki nei "Te ao nui, nana i karihi te niho o Tara-naki." He uri ano hoki aia no Tu-te-pupu-rangi raua ko Rua-korero, a tuku iho ki a Tu haka-raro, kia te Rangi i runga, ki a Tu te-raina, kia Rangi-mahihi.

Taua ope taua i haere matahi ai ki te whawhai ko te ope o Te rangi-i-runga i Patu-pohue, a e rua ana tangata i mate i aia i taua taua. A i haere ano hoki aia i te ope taua a Te-rangi-i-runga ki Te aho-roa i Wai-pu, tokotoru ana i patu ai i taua ope nei, a uru ano hoki aia ki te ope taua ki Te rewarewa, a nana i hopu a Taka rangi te rangatira o Nga-motu.

I te wa i hinga ai a Tara naki i a Wai-kato i pahure mai aia a Te-rangi noho iho, a kihai aia i mate i te parekura i Tawhira-kete-tai, e rua nga tao ki aia, na Whakataka te tahi, na Ti-hau te tahi, te tao i tu ki aia, he mea tete ki te tara whai a he mea puhi ki te kura, i werohia mai i tona tuara, a puta katoa ki tona kopu, otira kaore aia i mate.

Na Nga-ti-rua-nui raua ko Nga-ti-awa te taua huaki ki tona pa i Puke kowhatu, a ko te iwi o page (252)te pa kua riro ki te mahi i waenga, a i te mahi kai mai i te wao-nui-a-tane etahi, a koia anake me nga tamariki nonohi i mahue iho ki te pa, a ka huaki te taua, ka tutakina te tahi o nga ara ki te pa, a ko te arawhata i te tahi waha o te pa i turakina eia kia taka i te pari, a kahore kau he ara atu ma reira mo te taua ki taua pa, a kihai noa ake aia i taea, a ka ora tana pa, a hoki noa te taua, a hoki noa mai taua iwi ki ta ratou pa i te po.

He tao te rakau a te koroheke nei e mau ai ki te taua, te ingoa o te tahi o aua tao ko Nawenawea, a he rakau tipu ora he tapua te tahi o aua tao, he rakau e karakiatia ana eia, e mohio ai aia ki nga mate me nga ora a te taua, me te iwi i noho atu i te kainga, te ingoa o tenei tao ko Rua-ho-ata.

Ana piki e piki ai i tana mahunga e haere ai aia ki te taua, he piki Kaahu, he atua hoki te Kaahu no te patu tangata, koia e mau ma nga huruhuru o te Kaahu i te waha-ika, a e kore te tamaiti toa e mau i taua patu, whai hoki e kore te toa e mau i taua patu, ma te tino toa rawa, ma te kai aka ki te patu anake taua patu e mau ki te parekura.