Nga Uri O Mawete, I Puta Ai
A Nga-Ti-Kahu-Unuunu, Me Nga-Puhi
(Te Rarawa)

Koia nei nga tupuna o mua, ara nga ingoa o te hunga na ratou i noho mataiti a Nga-puhi nei, me te Ao pouri katoa, ko Po, ko Tiki, ko Mawete, a nga ingoa o nga waka i rere mai i tawahi i Hawa-iki. Ko Tai-nui, ko Te-arawa, ko Kura-hau-po, ko Moe-kakara, ko Mahuhu, a ko Mamari. He nui ano ia nga waka, kihai i kauhautia mai e nga kahika aua waka me nga whakapapa, koia nga ingoa o te tiri o aua waka nei i kore ai e mohiotia e tenei paparanga tangata.

Te waka nei a Tai-nui i u ki te Whanga-paraoa, a noho rawa atu ona tangata i Kawhia. Koia a Wai-kato me nga iwi katoa o te akau atu ano i Wai-kato a tae noa ki Wai-tara, a i moe etahi o nga wahine o Tai-nui i a Nga-ti-awa, koia nga iwi o runga i whanaunga ai ki Wai-kato.

Ko Te-arawa i u ki Tauranga. Koia a Te-arawa i Roto-rua, me te tiri o nga iwi i Tau-po me o Te-wai-pounamu, me o Whanga-nui.

Ko Kura-hau-po i u ki Ahu-riri ara ki te akau ki runga atu o te matau o Maui. Koia nga iwi i noho i Here-taunga i mua, a i patua e Nga-ti-kahu-ngunu, a moti ana taua iwi i tona kainga i noho ai a ngaro tonu atu ki Te-wai-pounamu nga oranga. Koia a Nga-ti-ma-moe i taua motu ra.

Ko Moe-kakara, i u ki te akau atu ano i Te Kawau a Whanga-rei atu ara koia a Nga-ti-rango nga uri a Tau-hia i noho i page (61)Te Kawau, a i Mata-kura, i Wai-iti, a i Kai-para ano hoki, a na Hau-raki ratou ko Nga-ti-whatua, i patu taua iwi a na te mate tuwhenua hoki te tahi i patu taua iwi a he ouou nei nga morehu ki te ao nei, ko Pomare raua ko Tawhia e noho i Mahu-rangi.

Ko Mahuhu i u ki te wahapu o Kai-para, a noho ai ona toa i te tuawhenua i te wahapu o taua awa, i Tahorahora, a kua moanatia taua wahi i enei ra, he wahi papatupu taua wahi i mua, i te wahapu o O-rua-wharo, o Orua-wharo, a tu ana te whare kura i taua wahi i Tahorahora, a tau tiri noa taua iwi i reira e noho ana, me te karakia ano i a ratou karakia whakapapa o mua, a taroia noatia taua wahi e te moana, a riro whenua a riro whare-kura, me nga atua, me nga tiki ki te moana, a na Nga-ti-whatua i patu nga morehu o taua iwi ra, a ko nga wahine i moea e Nga-ti-whatua, a ko ona uri enei ko Te Otene Kikokiko, e mohio nei hoki aia ki o mua mea tapu katoa, me nga atua, me nga karakia, me nga whakapapa katoa.

Ko Mamari i u ki O-mapere i te wahapu o Hokianga, ko Puhi-moana-ariki raua ko tana taokete nga tino tangata o runga, i noho raua ki O-mapere, a ko te tuahu i tu ki te Rangi i tawahi ake o Koutu mangaro, a i noho nga atua ki reira me nga karakia i karakiatia ki reira.

He hui ano ia etahi waka i u mai ki nga motu nei, kua kore e maharatia i te tini o te korero, a i te mea he iwi ke page (62)ma ratou aua waka i korero, no te mea ko aua iwi nga iwi o nga tangata i eke mai i aua waka ra.

I u etahi o aua waka nei ki Whanga-paraoa i Hau-raki, a i u etahi o aua waka ki Whai-apu, a i marara haere nga uri o aua waka ki te tini o te kainga, i rere ano ia etahi o aua waka ki tawahi ki tera motu ki Te-wai-pounamu. Nga kai i utaina mai ki aua waka i kainga haeretia mai e ona tangata, a ko Tai-nui te waka tino pai nga korero o aua kai, me te hua ano hoki o aua kai i te wa i tiria ai ki Kawhia.

Nga iwi e noho ana i Te au pouri me nga uri o era i haere atu i Te au pouri ki Whai-apu, i puta i a Whatu tahae, i te tamahine a Pa i eke mai i a Mahuhu, a u ai a Mahuhu ki Whanga-roa, a ka hoe ano a ka u ki Ahi-para, a ka hoe ano ka u ki te takiwa ki Te reinga, a ka noho a Mawete ki reira, a ka moe aia i a Whatu-tahae, a ka puta ko Whatu-kai-marie, he teina no tana tuakana wahine ariki, a ko Toroa, ko Taiko, a kia puta a Nga-puhi i a Taiko, ko Nga-ti-whatua i puta i a Whatu-kai-marie a ka heke a Toroa ki Whai-apu kia puta ko Nga-i-porou i aia, me Nga-ti-kahu-ngunu, no te mea i puta a Kahu-ngunu i aua tupuna nei i whanau hoki a Kahu-ngunu ki te takiwa ki a Nga-puhi i Kai-taia, a no taua tupuna a Nga-puhi nei ano i puta ai a Te Rarawa, me etahi o Tai-nui i a Reitu, raua ko Rei-pae, a i puta ai ano hoki nga iwi tawhito page (63)o Kai-para i noho i Maunga-nui, a i noho ano hoki i Tokatoka, a koia a Taoho no ratou te korero mo te riri i mua, i eke mai hoki a Rongo-mai i te waka nei i a Mahuhu, a tahuri ai taua tangata ki te wai, i te wa ona i hoe ai ki te hi ika, a kainga ana aia e te araara, koia a Nga-puhi te kai ai i taua ika ra, i te araara, a e kore ano hoki a Te-rarawa e kai i taua ika ra ano mo taua take ra ano i kai taua ika i a Rongo-mai, he tupuna kotahi hoki a Rongo-mai na Nga-puhi raua ko Te-rarawa, ko te ingoa tawhito ia o Te-rarawa ko Te-aewa.

Tetahi korero ano o mua, i rongo ai ahau ki o matou kaumatua, koia nei he korero mo Tu-moana, i rere mai aia i runga i tana waka i Hawa-iki, a u ana aia i Te-tau-roa i te takiwa ki Ahi para, a waihotia ana tana waka ki reira wharau ai, a ka haere ratou ko tana hapu ki te nuku o te whenua noho haere ai, a noho rawa atu aia i Hokianga, a ko tana hapu i noho i reira, ko Tu-moana i hoki ano aia ki Hawa-iki, a ko tana hapu i noho i Hokianga, i patua e Nga-ti-whatua raua ko Nga-ti-awa, a ngaro ana a Nga-ti-tu-moana i roto i te uri ra i a Nga-ti-whatua, i a Nga-ti-awa, a i nga uri o Puhi moana-ariki.

Ka noho ra a Tu-moana i Hokianga a ka aroha ki te kainga i Hawa-iki, a ka hoki ano aia me etahi o tana hapu ki Ahi-para, a ki Te-tau-roa, kia toia ta ratou waka ki te moana ka rere hoki aia ka hoki ki Hawa-iki i te aroha ona ki tera whenua. Ka aru atu a Rua, tana tamahine i aia, a ka tangi a Rua ki tana papa, ka mea mai a Tu-moana "Kati page (64)te tangi, e noho i tenei whenua, me enei o taku hapu, ko koe hei ariki tapairu mo ratou, ko au e hoki ki Hawa-iki ki era o a tatou kainga, me era o a tatou huanga, kati te tangi, e u au ki rawahi maku e karakia nga atua kia papa ai te whatitiri kia mohio ai koutou kua u pai au ki rawahi, e noho, kia pai, kaua e ngongo, kati te tutara i a koutou, noho pai i tenei whenua a tatou."

Ka hoe te waka ra, ko Tu-moana me ana hoa, he tini ano ia ratou, ara i tae pea ki te rua te kau topu, a ka rere te waka ra, a ka noho a Rua ma i reira, a roa noa, ka ahu ratou ka ma te Reinga te ara hoki mai ki Hokianga, ka tae ratou ki Kai-taia, ka haere a ka tae ki Mango-nui, a ka haere ki roto ki Taka-hue, a ka piki ka haere ka ahu ki runga ki Maunga-taniwha, ka tae ki Oruru, ka mau te wahine ra a Rua ki te ipu, a ka whakatutua ki te hinu kuri, a ka mahia ki te raukawa kia kakara ai taua hinu, a ka haere ano ratou ka ahu ki runga ki Maunga-taniwha, a ka tae ratou ki te awaawa i raro iho o Maunga-taniwha ka taka te ipu ra i te ringa o Rua a ka pakaru te ipu ra, a ka rere te hinu, koia taua awa ra i tapa ai "Ko te ipu a Rua", ka haere ano ratou a ka tae ki "O-whata", a "Te-atua-karere", a Ropa-pukatea, te ingoa nei Ropa-pukatea mo te ropa mo te waka a Tama-hotu i mahia ki reira, koia taua ingoa ra, ka haere tonu a Rua ma ka piki i Maunga-taniwha, a ka heke ki roto ki Manga-muka, a ka hoe i te waka ka tae ki Te-rangi, a O-mapere atu ana, ki era o tona hapu i waiho iho nei e tana papa ki aia.

Te Taua Ki Motu-Tawa, I Waho Are O Whanga-Rei
(Nga-Puhi)

Ka hoe te taua nei, atu ano i te tuawhenua ka ahu ki waho ki te tau i te iwi e noho ana i te moutere i Motu-tawa, a ka tono taua hake ra kia eke hoki aia i te waka, hei haumi i te taua ra, a ka mea etahi o te taua ra, ka tawai ki taua haua ra ka mea "He haere aha ta te ngarara nei, ka toimaha huhua kore ta tatou waka i aia," a ka rongo te hake ra i aua kupu, ka reke aia ki te tino o te ihu o te waka ra kuhu ai i aia, a ka noho hangai i te tauihu o te waka ra, ka hoe te waka ra, a ka u ki taua motu ra, a ka turia te parekura, a na taua hake ra te mataika i patu. A ka tauria ano te tahi pa ano e te taua nei ki taua moutere ra, na taua hake nei ano te mataika o taua pa nei a no reria te whakatauki nei i take ai "Ka tahi na ra te hope a Taranga, e tangi te kinikini o Motu-tawa." (First, and foremost was the ………. descendant of Taranga, and the ………. at Motu-tawa was heard to speak.)

Te Wahine, Te Tane, Me Te Kai Tapu
(Nga-Puhi)

I nga ra onamata noa atu ka haere aua kotiro nei a Rau tangi he uri rangatira raua ko tana hoa, he kotiro uri tohunga, atu ano i Hokianga, ka haere ki Taka-hue e haere ana raua ki a raua tane o reira, he mea hoki i haere mai aua tangata tokorua ra ki Hokianga ki te hahunga, ki te hakari, a ki te teretere ano hoki.

I haere ko raua anake ko aua kotiro nei, kahore kau a raua hoa haere, ka hoe atu raua i runga i te waka, ka ahu atu i Rawene, ka hoe ki roto ki Motu-karaka, a ka u raua ki te kuinga o Motu-karaka, tae atu raua ki reira, ka herea ta raua waka ki reira, ka mau te uri tohunga o raua ki te manga karamu, me te manga kawakawa, a ka tu tahanga aia, ko te maro anake ki te hope mau ai, ka tu aia ka powhiri i aua manga ra, i te karamu me te kawakawa, he mea mau aua mea ki tana ringa katau powhiri ai, a ka powhiri aia i aua manga ra ka pa ka karakia i tana karakia, kia mana ai ta raua haere ki Taka-hue, a kia tika ai raua, kia kore ai raua e kotiti ke, ma nga atua raua e arahi tika i te ara, kia puta ai raua ki Taka-hue, koia nei te karakia:

Puna, puna, puna mai mua na
Puna mai roto na
Ko Mau-tikitiki-o-te-rangi (o Taranga)
Ko koe, kia turia e koe
Turia te hume (huru) o te maro
Te tope o te maro
Peperu te maro
Hotu taiki mua te maro
Hotu taiki roto te maro
Hine taiki e - Hui e
page (67) He puna kapokapo pouri uri
Te po i a Po-tanga-roa
Te po i a Tauranga te ataia
He whakatu ki runga
Ki te ngaru tai mua na
Ki te nagaru tai roto na
Tena te po ka whiwhi (uhi uhi)
Tena te po ka tatu (tatau)
Tena te po hira atu na
Aua te ngaro
He ngaro taki tupua
Aua te ngaro
He ngaro taki tawhito
Aua te ngaro
Kia anuanu
Aua te ngaro
Kia anuhea
Heke i te uru
O te ngaro
He pana

Kua u a raua ki roto ki te kiunga o Motu-karaka, a ka haere raua ki Te toro miro, a Maunga-nui-o-wae, a Rata tomo, a ka noho raua i reira okioki ai, a kua mau kai atu a Rau-tangi i te kai mana o Hokianga mai ra ano a ka hore kau a te uri tohunga ra ana kai i mau atu ai ki te ringa, a ka kai a Rau-tangi i ana kai, ka mea atu aia ki tana hoa ki te kotiro uri tohunga ra "E kore koe e tukua e au kia kai i taku whakarawenga, i te mea he tapu tohunga tau tapu, ko taku tapu he tapu rangatira," a ka haere ano raua a ka tae raua ki Taka-hue, a i tae po atu raua ki reira, na reira o reira tangata te mohio mai ai ki a raua, a ka ui page (68)raua ki a raua tangata i haere nei raua ki te rapu, a ka kiia mai e te tangata whenua te whare i noho ai aua tangata, a haere ana raua ki nga whare o raua tane e rapu nei i noho ai, a ka noho raua i te whariki moenga o aua tangata, a ka riro aua kotiri nei i aua tane a raua i haerea nei e raua, ka moe a Rau-tangi i a Waioua, a koia ra te take o te hapu o Te-rarawa e kiia nei ko Nga-ti-rautangi, he uri hoki na Rau-tangi. A ko te wahine uri ariki i moe i te rangatira nei i a Wahi-roa, a no muri rawa iho, i te mea ka koroheke a Wahi-roa, ka mate ia i ana hoa riri, a i te wa ona e akina ana ki te mere, a te mate aia i te patu matati, i te wa ona e oke ana i te mate, ka ki ake aia ki ana hoa riri ka mea, "Whakaruru whakawawe, ko ahu ko Te wahi-roa," a kua kiia aua kupu nei i enei ra hei whakatauki.

Ko te tungane o Rau-tangi ko Hotu, he tino toa aia, a nana te ki nei mo te mere me te puapua "Nga tino o Hotu, ko te mere, ko te puapua" a kua kiia ano hoki aua kupu nei hei whakatauki.

Nga kupu nei "Whakaruru" me "Whakawawe" i tapaa hei ingoa tangata, kia maharatia ai te kii a Hotu hei ngakau riri ma ana uri, kia kiia ai hei take rapu uto mo Wahi-roa.

Nga Waka O Mua
(Aki-Tai, Wai-Kato)

Ko te waka nei ko Mamari i u aia ki Hokianga, a kia puta i ona tangata ko Nga-puhi, he uri no Tuhi-moana ariki, koia ra te tino iwi o taua waka nei, kia puta i a Nga-puhi ko Nga-ti-rangi, i noho ki te takiwa ki Te wai mate, kia puta ia Nga-ti-rangi ko Te para whau i noho i Te wai mate, a i Kai para i Te wae-roa i Kai-para, kia puta i Te para whau ko Nga-ti-porou i noho i Wairua i Kai para.

Te tahi waka ko Mahuha i u ki Kai para, kia puta i ona tangata ko Nga-ti-whatua, i Kai para, kia puta i Nga-ti-whatua ko Te uri-o-hau, i Kai-para, kia puta i a Te uri-o-hau ko Nga-ti-mauku i Kai para.

Te tahi waka ko Tai-nui i u ki Kawhia kia puta i ona tangata ko Tai-nui i Kawhia, kia puta i a Tai-nui ko Te wai-o-hua i Wai-te-mata, kia puta i Te wai-o-hua ko Te Kawe rau, i Piha, kia puta i Te Kawe-rau ko Nga ti rangi i Mata kana.

Te tahi waka ko Te waka-tuwhenua i u ki Te-waka-tu-whenua i te taha ki runga mai o Te arai, kia puta i ona tangata ko Nga-i-tahuhu, kia puta i a Nga i tahuhu ko nga hapu i noho i Te-arai a kua ngaro ki te mate i te kainga e te mate kino nei e te tuwhenua, kia puta ake ona uri koia a Te Kawe-rau me Te-wai-o-hua.

Me ata whakahaere nga hapu i puta i aua waka nei, i puta i a Tai-nui ko te iwi o Wai-kato, a kia puta i a Wai-kato ko Nga-iwi, i noho i Kawhia, a i heke ki Wai-te-mata, kia puta page (70)ia Nga iwi ko Nga ti rangi o te waka ra o Mamari, a kia puta i a Te wai-o-hua o Tai-nui ko Nga i tutaki, a kia puta i a Nga i tutaki ko Te uri-o-hau, kia puta i Te-uri-o-hau ko Te para-whau, kia puta i a Nga i tahuhu ko Te-kawe-rau, kia puta i Te Kawe-rau ko Te uri ngutu, a kia puta ano i Te Kawe-rau ko Te aki tai.

Nga ingoa nei a Te para whau, he kupenga no mua i mahia a topea ai he whau hei poito mo taua kupenga, poke ai nga kai mahi o aua poito i te para o aua whau koia ra te take mai o taua ingoa nei o Te para whau.

Te aki tai: Koia nei tona take mai i hoe te tupuna o taua hapu nei ki te hii ika, a paremo ai ki te wai, a ka akina te tupapaku ki te parenga o te awa e te tai, koia ra te take o te ingoa nei o te Aki-tai.

Kawe-rau: Te take mai o tenei ingoa koia nei: Ko Maki te tupuna o taua hapu nei, a e mate aia i te hiakai, ka haere ki te tahae kumara i te rua o te tahi hapu, a ka mau aia ki te kete kumara, a he mea rohi he kawe ki te rau nikau, a koia ra te take o te ingoa nei o Te-kawe-rau.

Waka tuwhenua: I u mai taua waka ra ki te kurae i te takiwa ki te tuawhenua i te Kawau, a he iwi mate ona tangata i te mate tuwhenua. Koia ra te ingoa o te wahi i tapa ai ki te kurae i u ai taua waka, no to ratou mate Tu-whenua, he ingoa ano ia to taua waka ra, ko Te-riu-kakara. He uri a Te Kawe-rau no taua iwi, a i mate ano etahi o Te Kawe-rau i taua mate, a kei te one i te wahapu o Wai-takere aua tupapaku e nehu ana e kore aua tupapaku e taea atu e te tangata, kei pa taua mate ki te tangata tango tango i aua whenua.

Nga Uri A Tapua Me Kapene Kuki
(Nga-Puhi)

Me hoki tenei ki te take mai i Nene raua ko Patu one.

Ta Rangi-mitimiti ko Tu tahua, tana ko Meto raua ko tana tuahine ko Whare tonu, ta Whare tonu ko Te Kuta, ka moe a Te Kuta i a Ngawa kia puta ko Patu, tana ko Tua, tana ko Kawa hau he wahine, ka moe i a Tapua ka puta ko Tari he wahine, i moe i a Te-whare-rahi o Toke-rau, i muri i a Tari ko nga tamariki tokowha he tane, a tokorua o raua i mate i te parekura, ko Te anga raua ko Te-rua-nui, a nga tama i ora ko Patu one, ko Nene, i noho te whanau a Tapua i Toke-rau no te mea no reira a Tapua, a ki ano i mau patu noa a Patu one raua ko Nene ka hoe te iwi o Tapua ki te hae ika i te takutai o te moana i Mata-uri, a kua nui he ika ki nga waka ka puta te kai-puke i waho o Motu-kokako, a ka mahue nga kupenga a Tapua ma ka hoe a ratou waka a Te-tumuaki te waka a Tapua me tona wha te kau topu, me Haro-tu te waka a Tu whare, me tana rua te kau topu, me Te homai te waka a Te-taha-pirau me tana rua te kau topu, me Te-tikitiki te waka a Nene me tana toru te kau kia kite i taua kai puke, te mea i hoe atu ai ki taua pahi, he mea tauhou taua tu waka ki taua moana, a ka tae nga waka nei ka tata atu ki te puke ra, ka powhiria e ona tangata kia tata atu aua waka nei, a ka korero aua tini Maori a Tapua ma page (72)a ka rite nga korero, ka tata atu te waka a Tapua, a ka whiua nga ika o te waka ra ma nga mai tai tupua ra, a ka pai aua tupua ki nga ika, ara ka huro te reo a ka kohia aua ika e ratou, a ka eke a Tapua ki te puke ra, a ka homai e te rangatira o aua tupua ra te kahu kura ki a Te-tapua, me te tahi kiko kuri mataitai, he mea maoa taua kikokiko me te mata ano e mau tahi ana, a ka mau a Tapua ka hoatu ma Patu-one raua ko te tuahine ma Tari, a ka tahi ra ano taua tu kai ka kitea e te Maori, reka ai koa taua kai, a ka tohungia te puke ra e Te tapua ma a ka tau ki Te puna, a ka tukua he whenua ma aua tupua ra e noho ai i Te puna, a ka noho a Nga puhi ki uta, a ka hoe te Mai-tai ki uta ano hoki, a ka ahua tupato a Nga puhi ki aua tupua kei raru te Maori i a mai tai, a ka tikina aua tupua ra ka titiro makutu atu nga tohunga kia kitea ai te he ranei, te pai ranei o aua tupua ki te wawai o a ratou mata, a kahore kau he kino o ratou i kitea e aua tohunga a ka whangainga e te Maori ki a ratou kai Maori ara ki te roi, ki te kumara, a ki te ika, me te manu o te wao nui o Tane, a kihai i too te marama ka rere ano te puke ra ki waho ki te moana, a ka hoki ano a Nga puhi ki ona kainga noho ai, mahi ai i ana mahi Maori, me te ngaki kai.

Ko Nga-ti-pou te iwi i noho i nga motu i waho ake o Toke-rau, ara i Motu-arohia, i Te-wai-iti, i etahi ano hoki o aua moutere.

page (73)

No nga uri o Rahiri taua hapu, a no Te wai mate ratou, noho ai ki aua motu mahi mataitai ai i nga tau kai ika, a ka puta ano e tahi kai-puke ki taua moana, a u ai ki Motu-arohia tau ai, aka u aua tupua ra ki uta, ko te tino rangatira o aua pakeha mai tai ra ko Mariao, he tangata nui aia, a ka mahi ka hokohoko aua Mariao i nga kai a te Maori i te kumara i te ika i te manu, a tautini noa ki reira tau ai me te pai atu te Maori ki aua mai tai, a kai tahi ai ki aua tupua, a moe ai aua tupua i ………. i o te Maori whare, a moe ai te Maori i aua kai-puke, a ka tae ki aua ra ka hoe aua mai tai ki te hao ika i te one i Manawa-ora, a ka riria e te Maori, he mea hoki kua tapu taua one ra i te tupapaku o te iwi a Te-kauri te iwi i noho i Whanga-mumu, a no ratou nga tangata i paremo ki te moana o Toke-rau a paea ai ki taua one, ahakoa riria e aua Maori o Nga ti pou, kei huakina ratou e te iwi o Te Kauri, hei utu mo ta ratou tapu i takahia, kihai aua mai tai ra i rongo i tohe tonu ano ki te hao i a ratou kupenga ki taua one, a ka pouri a Nga-ti-pou, a ka mutu te hoki hoki o ratou ki aua kai puke, ki te hokohoko i etahi paraharaha, penei te roa me te ringa tangata hei utu mo a ratou, kai me nga ika, me nga manu, a mo te ra kotahi e mahi tota wahie ai i te ata a ahiahi noa, a ka hoe aua mai tai ra ki uta horoi ai i a ratou kakahu, a ka tae ki te wa e kai ai aua maitai i te ra tikaka, ka noho ka kai aua page (74)tupua ra, a ka mahue te titiro ki a ratou kahu e tare ra i nga uru rakau i iri ai ka tikina etahi o aua kahu ra ka tahaetia e te Maori, hei utu mo te tapu o Manawa-ora i takahia ra e aua tupua ki te kupenga hao ika a kainga ai aua ika ra, koia te tino kino o taua tapu ra i takahia nei.

Ka tae te iwi Mariao ra ka korero i a ratou kahu kua pau te tahae, mei reira e rua nga rangatira o te iwi o Nga-ti-pou ra i runga i te tahi o aua kai-puke, a ka tae a Mariao ka herea aua tangata ki te hukahuka whakaheke, a kia hokimai ra ano nga kahu i tahaetia e te Maori ka tukua ai aua rangatira e Mariao, a i te po ka mawheto te herea o aua tangata ra i a raua ano te wewete, a ka pahure raua ki uta, u kau ano raua ki uta ka kii nga tohunga Maori na a ratou atua i momotu aua whakaheke i ora ai aua tangata i herea ra. A kihai te Maori i mohio ki te take i herea ai raua, no to raua taenga ki uta ka rongo raua ki nga kahu i tahaetia ra e Nga-ti-pou, hei hapainga ma ratou ki Te-hi kutu ki te iwi o Te-kauri no te tapu i takahia ra i Manawa-ora.

Ka tae ki te tahi ra, ka hoe nga mai-tai ki uta ki te hao ano i ta ratou kupenga, a kua mohio a Nga-ti-pou no Mariao i herea ai etahi o a ratou tangata, a ka hao a Mariao ma i te ika, a ka pae te ika ki a ratou poti, a ka tae aua kuhua ra ka utaina te kupenga ki te poti ka huakina ratou e te Maori, a ka patua aua mai-tai kia mate, a mate katoa, kahore te mea kotahi page (75)i rere, a ka maua nga tupapaku ka taona a i a Te-kauri raua ko Tohi-tapu o Te-ko-roa i kai a Mariao, a i a Te Kauri te kahu a Mariao, a ko nga wheua o te hunga mai-tai i patua nei, he mea mahi hei torino kai, a ko nga wheua o nga huha, he mea mahi hei torino ara hei rehu. Ao ake ka u nga poti o nga kai puke ra, a ka tauria nga pa e rua i Motu-arohia, a i pupuhi ano aua kai-puke i a raua pu nui, kotahi pu i pakaru, a i mea te tahi o nga tangata o Nga-ti-pou i herea ra i runga i aua kai-puke i mea nana taua pu-repo i makutu koia i pakaru ai.

Nga pa i taea nei e aua tupua nei: Ko Te Tara-nui te rangatira o te hapu i noho i te pa i Te-wai-iti a ko nga kai e kawea nei e nga Maori hoko ai ki aua tupua ra, no Oro-kawa. Ko te tahi pa ano i taea e aua pa i taea nei e aua tupua i te tahi pito o te one i Manawa-ora.

Nga tangata i kite i aua mahi nei ko Tohi tapu o te Ko-roa o Nga-puhi, a ko Tarewarewa o Te-patu o Nga-puhi, a ko Takurua o Te Mahurehure o Nga-puhi a ko aua tangata i kite i te oroko whiwhinga o te Maori i te poaka i Toke-rau he mea utu ki te kai aua poaka, he uwha te tahi, he toa te tahi, a he kuwao aua poaka maua mai ana ki roto ki Waima e nga matua a Te-takurua, ka tae aua poaka ki Wai-ma, ka kiia e te iwi he atua, e tukua ana aua kuri kia haere noa atu, nei koa e tupu ana ano te kumara, ki ano i hauhakea page (76)a e tapu ana ano nga maara, a ka haere aua poaka ki roto ki aua maara haere ai, a he tapu te taea atu ai e nga kai tiaki o aua poaka, ko te ngunguru anake e rangona atu, i mea pu ai te iwi koia ano he atua aua kuri nei, a ka tae ki te wa i hauhakea ai aua maara, kua nui noa atu te ketunga a aua kuri ra i te kumara hei kai ma raua, a na nga tohunga i karakia aua maara i kore ai e he te iwi mo nga mahi ketu a aua poaka i nga maara i te wa e tapu ana nga maara.

Ka noho ra aua poaka, i atua ra ki te kai, a ka whanau, a ka pokaia e ona tangata mohio ki te poka kuri Maori, a ka tini te poaka, ka rangona a Nga-puhi ka patua nga poaka, a ka kai te iwi i te poaka tao ki te hangi, a ka taki ka korero, ka mea te iwi "Nei te kai pai o te ao, me mate te tangata ano, mate mo tenei tu kai," a ka tini haere te poaka.

Ko te toa o aua poaka nei i tapaa ki te ingoa nei ko "Hani Kura" a ko te uwha i tapaa ki te ingoa ko "Te-maro-o te kohu".

Ka mate nei a Mariao i Nga-ti-pou, ka turia ratou e Te hikutu mo te tapu i Manawa-ora i takahia nei e Mariao, a ka mate a Nga-ti-pou, a ka whati nga morehu ki Whanga-roa, a na ratou i patu a i kai nga pakeha i te kai puke i patua ki reira e Tara, o Nga-ti-uru, a na Hongi-hika taua iwi ra i patu, i te wa i wera ai te kainga o nga Weteriana, a i tu ra a Hongi i Hunuhunua i te pu, a kei reira ano nga uri o Hongi e noho ana kei Whanga-roa.