Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1905.

Niu Tireni. — Ture Mo Te Kainga Maori i Taumutu

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 1

Niu Tireni.
Ture Mo Te Kainga Maori i Taumutu.

1905, No. 24.
He Ture hei hanga Tikanga Pai ake hei Whakahaere i te Kainga Maori i Taumutu.

[23 o Oketopa, 1905.

Kua Meinga Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga ano i tona mana, ara:—

1. Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Tore mo te Kainga Maori i Taumutu, 1905."
2.
(1.) Ko nga whenua e whakahuatia ana i roto i te Kupu Apiti ki tenei Ture (ka huaina i raro nei ko "aua whenua") kua whakataua e tenei Ture ki te Kai-tiaki mo te Katoa a me riro te mana i a ia i runga i te tikanga fee-simple hei mahinga hei painga mo nga Maori tera e whakataua e te Kooti Whenua Maori i runga i te tono a te Kai-tiaki mo te Katoa a tetahi tangata ranei e ki ana e whai take ana ia ki aua whenua.
(2.) Ina whakatau te Kooti Whenua Maori i nga take me nga paanga o aua Maori, me ata whakatutuki e ia te whakaaro tuatahi i wehea ai aua whenua.
3.
(1.) Me wehe e te Kai-tiaki mo te Katoa etahi wahi o aua whenua e rite ana hei mahinga hei nohoanga ranei mo nga Maori e tika ana kia whiwhi i ona painga, hei haerenga kararehe ma ratou hei whakahaerenga ranei i etahi atu mahi a ratou.
(2.) Kaore aua Maori e whai mana ki te whakawhiti ahakoa pehea i o ratou paanga ki aua whenua i wehea ra.
4. Me ahei te Kai-tiaki mo te Katoa i ia wa ki te riihi i era wahi o aua whenua kaore e hiahiatia ana hei mahinga hei nohoanga ranei mo nga Maori, ko nga tau o aua riihi kaua e roa atu i te rua tekau ma tahi tau, a me tuku aua riihi i runga i ona huarahi me ona tikanga e whakaarohia ana e ia he mea tika.
5.

Ko nga moni reti me nga hua e puta ana i ana whenua e riihitia peratia ana me pupuri e te Kai-tiaki mo te Katoa, a me tuha page 2e ia ki nga Maori e tika ana kia whiwhi i nga painga o aua whenua i runga ano i te rata i te iti ranei o te paanga o ia tangata:

Engari ina tuhaina peratia me ata whakaaro e te Kai-tiaki mo te Katoa te painga e puta ana ki te Maori i runga i tana nohoanga i tetahi wahi o aua whenua me tana whakahaerenga kararehe me etahi atu mahi ki reira, a me whakariterite tana hea o nga moni reti o nga hua ranei i runga i te whakaaro ki aua painga.

6.
(1.) Kua whakamanaia te Kooti Whenua Maori e tenei Ture ki te uiui mo nga riihi mo nga kirimene ranei e pa ana ki aua whenua kua oti te tuku e nga Maori e etahi ranei o ratou i mua atu i tenei Ture, a ki te whakatau e tika ana kaore ranei kia utua ki te kai-tango riihi etahi moni mo nga whakapainga mo etahi atu mea ranei, a, mehemea e tika ana, me whakatau te moni hei whakaea i runga i tana i whakaaro ai he tika.
(2.) Ko nga moni e whakataua peratia ana me whakaea ki tetahi taha o nga moni reti me nga hua o aua whenua.
7. Ahakoa nga kupu o tenei Ture, ka ahei te Kawana ki te tango rawa atu ki te tango ranei mo tetahi wa i ana wahi o aua whenua e whakaarohia ana e ia e tika ana kia riro mo tetahi mahi a te iwi katoa; a kia taea ai taua mahi te mahi ka ahei ia ki te whakamana kia haere ki runga ki aua whenua i ia wa i ia wa nga tangata katoa e whakaritea tikatia ana e te ture hei tapuke hei whakapakihi ranei i-Lake Ellesmere i tetahi wahi ranei o taua roto, i nga whenua ranei e pa ana ki tona takutai.
8. Ko "Te Ture mo te Kainga Maori i Taumutu, 1883," kua whakakorea e tenei Ture.

Kupu Apiti.

Katoa era piihi whenua motuhake e rua kei roto i te Takiwa Ruri o Southbridge, Takiwa Whenua o Katapere, e mau ake nei nga rohe o ia piihi, ara:—

E whitu rau eka, nui atu iti iho ranei. Nga rohe; whaka-te-raki raua ko te rawhiti, ko te raina o te pakihitanga o Lake Ellesmere e whakaaturia nei e te Mapi a Te Tari Nama 71, kei te Tari o te Takiwa Ruri, Karaitiati; whaka-te-pitonga ko Tekiona nama 806 (he whero ona whika); whaka-te-tauru-ma-tonga raua ko te tua-raki ko Taumutu raua ko Bridges Road, a ko nga Tekiona nama 10462, 9467, 8828, me 9189, a he raina whakaroanga atu no te raina rohe whaka-te-pitonga o te tekiona whakamutunga i huaina ake nei; engari me kape ki waho a Rahui 2542 (he whero ona whika), tona nui tekau eka, kei roto i nga rohe kua takina ake nei e takoto ana.

E whitu tekau eka, nui ake iti iho ranei, ara ko Tekiona nama 806 (he whero ona whika) kei te mapi a te Tari o te Takiwa Ruri, Karaitiati; engari me kape ki waho tetahi rima eka hei tauranga, a hei rori hono i taua tauranga ki Taumutu raua ko Bridges Road.